Amerikaanse gezanten op de conferentie in Nasiriya probeerden intussen de Irakezen gerust te stellen over hun bedoelingen. Ex-generaal Jay Garner, die is aangesteld als hoofd van het tijdelijke Amerikaanse bestuur over Irak, maakte in Nasiriya voor het eerst zijn opwachting in het land. Hij opende de conferentie, gehouden in een tent op een Amerikaanse luchtmachtbasis naast een tempel bij de historische plaats Ur, met de woorden dat „een vrij Irak en een democratisch Irak vandaag zal beginnen.”

Ur is de geboorteplaats van Abraham en de plek waar in de tijd van David de Torentempel stond. De bijeenkomst werd door de vertegenwoordiger van de Hoge Raad van de Islamitische Revolutie in Irak, Abdul Aziz Hakim, aangegrepen om te protesteren tegen de Amerikaanse plannen met Irak. „Dit is een terugkeer naar het tijdperk van de kolonisatie. Irak moet geregeerd worden door een Iraakse interim-regering. De door de VS voorgestelde bestuursstructuur komt neer op een bezetting van ons land’, aldus Hakim, een van de leiders van de sjiitische meerderheid in Irak.

De aanwezige afgevaardigden gaven na afloop van de besprekingen een verklaring uit waarin zij aangaven wat de uitgangspunten van de volgende gesprekken moeten zijn. In de verklaring staat onder meer dat Irak een „democratisch federaal systeem” moet krijgen, maar dat dit tot stand moet komen na een ”nationale volksraadpleging”. Behalve dat willen de Irakezen dat een toekomstige regering niet gebaseerd is op etnische achtergrond.

Verder meldt de verklaring dat er „gesproken is over het principe” dat Irakezen hun eigen leiders moeten kiezen, en de oppositieleden spraken zich ook uit voor het snelle herstel, in samenwerking met de coalitietroepen, van de orde en veiligheid in het land. Ook willen zij de volledige ontbinding van de Ba’ath-partij, die Irak de afgelopen decennia heeft geregeerd. De leiders spraken af over tien dagen opnieuw bijeen te komen.

De Amerikanen kregen dinsdag direct een voorproefje van de moeilijkheden die hen te wachten staan. Een van de belangrijkste sjiitische oppositiegroeperingen, de Opperste Raad voor de Islamitische Revolutie in Irak (Sciri) bleef weg uit Nasiriya, uit protest tegen de rol die de VS zichzelf aanmeten in het ’nieuwe’ Irak. Het Sciri, gebaseerd in Teheran, geldt als de best georganiseerde sjiitische oppositiegroepering. Ook Ahmad Chalabi, de leider van het Iraakse Nationaal Congres, die geregeld is genoemd als een favoriet van het Pentagon voor het Iraakse leiderschap, bleef weg. Maar tientallen andere, zowel radicale als gematigde sjiitische groeperingen, soennitische moslims, Koerden en zelfs monarchisten waren wel aanwezig.

De speciale Amerikaanse gezant Zalmay Khalilzad verzekerde de aanwezigen dat „wij willen dat jullie je eigen democratische systeem opzetten gebaseerd op Iraakse tradities en normen.” „Ik roep u op deze gelegenheid te baat te nemen samen te werken met elkaar.” De VS zijn er „absoluut niet in geïnteresseerd om Irak te regeren”, aldus de gezant.

Garner komt naar verwachting eind deze week aan in Bagdad, waarmee formeel het tijdelijke Amerikaanse bestuur over Irak begint, bedoeld als opmaat voor een Iraakse overgangsregering. Garner wil Irak opdelen in drie bestuurszones. Samen met het Bureau voor Wederopbouw en Reconstructie (OHRA) zal hij de touwtjes in Irak drie tot acht maanden in handen hebben, zo verwachten de Amerikanen.

Alle geruststellingen ten spijt demonstreerden in Nasiriya dinsdag zo’n 20.000 mensen tegen de bijeenkomst en tegen de aanwezigheid van de Verenigde Staten in het land. Religieuze figuren leidden de demonstratie.

Ook in Bagdad demonstreerden enkele honderden mensen tegen de Amerikanen en hun onvermogen om de plunderingen in de steden de kop in te drukken en de orde te herstellen. Volgens verslaggevers ter plaatse probeerden Amerikaanse militairen de pers te weren bij de demonstratie.

Het leger meldt dat de situatie in Bagdad juist begint te normaliseren. Amerikanen patrouilleren samen met Iraakse politieagenten en soldaten zijn bezig de electriciteits- en watervoorziening te herstellen.

Ook op het militaire vlak is alles rustig, aldus het Amerikaanse Central Command. De val van de stad Tikrit op maandag, waar de coalitietroepen nauwelijks tegenstand ondervonden, betekende in feite het einde van de grote strijd in Irak.

In Mosul kwamen dinsdag echter zeker tien mensen om het leven bij een nog niet geheel opgehelderd incident. Volgens ooggetuigen openden Amerikaanse militairen het vuur op een meningte die zich zou hebben gekeerd tegen de nieuwe gouverneur van Mosul.