Deense regering gewend aan steun van populisten
KOPENHAGEN – Denemarken is al sinds jaar en vertrouwd met het bestuur door een minderheid met de uitdrukkelijke steun van een partij die zelf niet deelneemt aan de regering. Deze steun komt van de Deense Volkspartij, die op veel punten sterk lijkt op de PVV van Wilders. Wordt de PVV de steunpartij van een minderheidsregering in Den Haag?
De afgelopen negen jaar was deze constellatie in Denemarken beslist niet onwerkbaar. Ook Zweden en vooral Noorwegen zijn in het recente verleden op deze manier geregeerd. En dat zal in de toekomst wellicht wel weer gebeuren.
Denemarken kent sinds najaar 2001 een regering met ministers van de liberale partij Venstre en de Conservatie Volkspartij (KF). Mede dankzij de actieve hulp van de populistische Deense Volkspartij (DF) houdt deze coalitie (momenteel onder leiding van de liberale premier Lars Løkke Rasmussen) het tot op de dag van vandaag vol.
De liberalen en de conservatieven zijn inmiddels een echte minderheid geworden. Zij bezetten nog maar 64 van de 179 zetels in de volksvertegenwoordiging. Ooit is het meer geweest, maar beide fracties hebben leden na conflicten zien vertrekken die zich hebben aansloten bij andere partijen of zelfstandig zijn doorgegaan.
Dat deze minderheidsregering kan blijven zitten, is voor het grootste deel te danken aan de Deense Volkspartij, die met 24 zetels de derde fractie is in het parlement.
Ook met steun van de DF in de rug is er echter nog geen sprake van een meerderheid. Niettemin zitten de liberalen en conservatieven de rit tot de eerstvolgende reguliere verkiezingen eind volgend jaar waarschijnlijk wel uit. Dat komt omdat een regering zich pas gedwongen ziet om op te stappen als het parlement kenbaar maakt dat het zijn vertrouwen in de premier heeft verloren.
Zoiets komt echter uiterst zelden voor. Eerder zal het zo zijn dat een vertrouwenscrisis ertoe leidt dat er één of meer individuele vakministers hun post moeten opgeven. De Deense premier is een nog meer uitgesproken regeringsleider dan de premier in Nederland. Hij stelt de regering samen en kan ook naderhand ministers ontslaan als ze naar zijn smaak niet goed functioneren. Dat komt elk jaar wel één of twee keer voor.
Verder is het zo dat de Deense regering bij het uitstippelen van het beleid bij elke nieuwe begroting opnieuw ook zo veel mogelijk steun probeert te halen bij de partijen die zichzelf als oppositie bestempelen. Steun van niet-regeringspartijen is zo bekeken gewoon een heel gebruikelijke aangelegenheid. Het beleid in een bepaalde zaak –bijvoorbeeld over CO2-uitstoot en vernieuwbare energie– wordt dan letterlijk en figuurlijk door links en rechts gedragen. Als het maar een meerderheid is. Zo’n beleidsakkoord wordt vooraf in de commissie- en vergaderkamertjes bekokstoofd en ligt daarmee vast, hoewel de eigenlijke aanvaarding door het parlement formeel nog moet plaatsvinden.
Deze werkwijze met brede parlementaire beleidsovereenkomsten betekent dat regeringscrises vrij zeldzaam zijn. Het betekent ook dat vooral de DF een groot stempel heeft weten te drukken op bijvoorbeeld het vreemdelingen- en immigratiebeleid. Zonder deze partij waren de liberalen en conservatieven in 2001 nooit aan de macht gekomen. En bij de daarna gehouden verkiezingen niet aan de macht gebleven.
Dat Deense Volkspartij toch geen ministerzetels inneemt, is niet alleen de schuld van de liberalen en conservatieven. Zij beschouwden DF destijds in feite niet als politiek echt zindelijk, en in feite doen ze dat nog niet. De Deense Volkspartij accepteert dit, omdat zij daardoor de handen vrijhoudt om bij gelegenheid flink van zich af te blazen, zodat de achterban tevreden blijft.
De toon blijft daarbij wel populistisch, maar toch relatief gematigd. Anders zou de partij zichzelf ook in de voet schieten. Anders wordt de macht overgenomen door links.
