Een net afgestudeerde student die zich tijdens een sollicitatiegesprek aanprijst bij de directeur van een bedrijf ziet zichzelf plots in de schaduw staan van een rivaal die ook komt solliciteren. Die krijgt uiteindelijk de baan omdat hij wil werken voor de helft van het salaris dat de student vraagt. De student komt uit Taiwan; zijn rivaal is ook Chinees, maar dan van het vasteland.

Het is een van de internetspotjes die de Taiwanese oppositiepartij Democratische Progressieve Partij (DPP) inzet om het dinsdag gesloten vrijhandelsakkoord tussen China en Taiwan zwart te maken. De boodschap is duidelijk: door het vrijhandelsakkoord wordt Taiwan straks overspoeld met miljoenen werkloze Chinezen van het vasteland die in het rijke Taiwan aan de slag willen.

De Taiwanese president Ma Ying Jeou had deze week een heel andere boodschap. Volgens hem schept de ECFA, zoals het akkoord officieel heet, 260.000 nieuwe banen en zorgt het voor een extra economische groei van 1,7 procent.

Nu al wonen en werken er zo’n 1 miljoen Taiwanese zakenlui op het vasteland –ze staan bekend onder de naam ”taishang”– en vooral zij zullen profiteren van dit akkoord, omdat het de uitwisseling van producten versoepelt. Voorstanders vergeten daarbij dat de gewone Taiwanees zich altijd al verongelijkt voelt bij de „zakenelite” die zich „ten koste van hen verrijkt op het vasteland.”

President Ma hamert er toch vooral op dat de ECFA een economische verdrag is en geen politiek akkoord, en dat het dus niet zal leiden tot een algehele uitlevering aan China. Tegenstanders geloven dit niet en denken dat hun land wel degelijk op termijn de zeggenschap over zijn economie en bestuur uitlevert aan het vasteland.

De snelle economische integratie van de twee China’s is onmogelijk los te maken van de politieke gevolgen op langere termijn, stelt ook dr. Gordon Cheung in zijn studie ”Nieuwe Benaderingen van de ‘Cross Strait’ Integratie”, afgedrukt in het laatste nummer van Journal of Current Chinese Affairs. Hij heeft voor de toekomstige vervlechting van de twee landen al een naam bedacht: Chaiwan.

In zijn artikel noemt hij enkele aanknopingspunten die vertegenwoordigers van Chaiwan kunnen aangrijpen. Zo is daar guanxi, de Chinese cultuur van netwerken, die Taiwanese zakenlieden nu al uitbuiten op het Chinese vasteland. Ook is er volgens Cheung een bestuurlijke gemeenschappelijke noemer, en dat is plutocratie: bestuur van de rijke zakelite. Aan beide kanten van de Straat van Taiwan is sprake van vermenging van economische en politieke macht – de KMT-partij loopt daarin zelfs voorop.

Toch zorgt het contact tussen het democratische Taiwan en de autoritaire eenpartijstaat China voor spanningen. Om toch een gezonde integratie te bevorderen is het volgens dr. Cheung nodig contacten en samenwerking vast te leggen in procedures en vaste structuren. Het ECFA-akkoord is daarvan volgens hem een goed voorbeeld.