Sinds de nieuwe wet in 1994 is het een stuk moeilijker iemand gedwongen op te nemen in een psychiatrische inrichting. Alleen als een patiënt bij zijn volle verstand kiest voor vrijwillige opname is een machtiging niet nodig. Als iemand niet wil of het is niet duidelijk wat hij wil, dan moet de rechter een uitspraak doen. Voor 1994 kwam de rechter er alleen aan te pas, als een patiënt duidelijk bezwaar maakte.

In de praktijk blijkt dat de nieuwe procedure nogal wat te wensen overlaat, zegt Dijkers. Zo verstrekken artsen veel te makkelijk informatie over patiënten. Dat druist in tegen het medisch beroepsgeheim.

Ook de officier van justitie voert zijn werk lang niet altijd goed uit. Die dient bij de rechter een verzoek in voor een machtiging om iemand gedwongen op te nemen. Vervolgens laat hij de zaak geheel over aan de rechter en is hij zelfs afwezig op de zitting waardoor je een gemankeerd proces krijgt, zegt de onderzoeker.

Bij een spoedopname, bijvoorbeeld ’s nachts, moet de burgemeester toestemming geven voor een gedwongen opname. In de praktijk komt de burgemeester er vaak helemaal niet aan te pas, aldus de onderzoeker. Artsen gebruiken voorbedrukte formulieren waar de handtekening van de burgemeester al op staat.

Bij verlenging van een gedwongen opname of een ontslagaanvraag van de patiënt moet wettelijk gezien de geneesheer-directeur toestemming geven. Maar in de praktijk delegeert die dat aan de behandeld artsen, zegt Dijkers.

De nodeloze bureaucratie kan ertoe leiden dat patiënten niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. Dijkers pleit er daarom voor de taken onder te brengen bij een overheidsorgaan. Dat zou een raad voor dwangtoepassing kunnen zijn maar ook het Openbaar Ministerie.