De lucht boven het Gelderse heuvellandschap is loodgrijs. Af en toe blaast er een kille windvlaag over het terrein. Ondertussen begint het zachtjes te regenen. Precies het weertype dat mensen identificeren met oorlog: koud, guur en nat.Ondanks de weersomstandigheden zijn duizenden naar de Canadese militaire begraafplaats in Groesbeek gekomen. Het merendeel van de aanwezigen bestaat uit jongeren, uit Canada. Zij zijn naar Europa gekomen in het kader van 65 jaar bevrijding. De eerste week van mei staat voor hen in het teken van een bezoek aan de stranden van Normandië, aan historische steden als Parijs en Brugge, en aan de Canadese militaire begraafplaatsen in Groesbeek, Holten en Bergen op Zoom.

Deze maandagmiddag maken de scholieren hun opwachting in het Gelderse Groesbeek. Hier, op een steenworp afstand van de Duitse grens, liggen 2338 Canadezen begraven. De meesten werden nog niet eens 25 jaar oud. Ze gaven hun leven voor de vrijheid van anderen.

Opdat wij niet vergeten. Het is een zin die vaker zal klinken deze middag. Twee Canadese jongeren, Fanny en Eric, leggen in het Engels en in het Frans –de twee officiële talen van Canada– een soort verklaring af. „De overledenen waren net zo jong als wij, maar dat weerhield hen niet om alles voor hun land te geven. Wij zullen hen trouw blijven en hen niet vergeten.” De jeugd moet zich bewust blijven van de offers die een oorlog vraagt, memoreert de Canadese minister van Veteranenzaken, Blackburn, even later in zijn toespraak. „Opdat wij niet vergeten.”

Ondertussen is het harder gaan regenen. Opnieuw mogen een paar Canadese scholieren naar voren komen. Zij dragen een verhaal voor dat heldenmoed en zelfopoffering illustreert. „In de nacht van 26 op 27 februari 1945 kwam het tot een vuurgevecht tussen de Canadese elitebrigade ”The Queen’s Own Rifles” en een bataljon Duitsers die zich in hotel Mooshof hadden verschanst. Veel Canadezen sneuvelden. Totdat sergeant Cosens het commando op zich nam. Hij rende over het open veld om de enige overgebleven tank te bemannen om zijn vier overgebleven kameraden bij te staan. Hoewel hij erin slaagde alle Duitsers te doden of gevangen te nemen, moest hij even later het met zijn leven bekopen door een verdwaalde kogel.”

De rol van de scholieren is opvallend. Niet alleen mogen ze verhalen voordragen, ook leggen twee scholieren namens de 2400 aanwezige Canadese leerlingen een krans. Dat heeft te maken met het feit dat de herdenking van de Tweede Wereldoorlog voor het laatst op grote schaal wordt gehouden. Reden: het aantal nog in leven zijnde veteranen slinkt in een hoog tempo.

De herdenkingsplechtigheid heeft diepe indruk achtergelaten, vertellen de 15-jarige scholieren Meagan LeBlanc-Montreuil en Jordan Rowland na afloop. „Overwhelming.” Overweldigend. Meagan: „Ik word verdrietig als ik al die witte kruizen zie. Maar ik ziet het als een eer hier aanwezig te mogen zijn als een soort van eerbetoon.” Jordan: „Je leert ontzettend veel van zo’n bijeenkomst. Sowieso omdat dit de eerste keer is dat de meesten van ons Europa bezoeken. Je ziet met eigen ogen wat vrijheid kost.” Voor Meagan was deze dag een eyeopener: „Nu merk ik pas hoe de geschiedenis van Canada en Europa met elkaar verweven zijn.”

Een groepje studenten uit Ottawa staat druk met elkaar te praten. Een van hen: „Ik ben 27 jaar. Moet je eens kijken naar de leeftijden van de gesneuvelde militairen. Vrijwel iedereen is jonger dan ik nu ben.” De rest knikt instemmend.

In totaal brengen meer dan 7000 Canadese jongeren deze week een bezoek aan het Europese continent. Dat aantal is geen toeval. Eén scholier voor elke gesneuvelde militair die in de Tweede Wereldoorlog op Nederlands grondgebied het leven verloor.

Daarnaast heeft elke scholier de naam van een soldaat toegewezen gekregen om onderzoek te doen naar diens leven en motivatie om voor zijn land te vechten.

Opdat wij niet vergeten.