De verkiezingen in Sudan, die van 11 tot 13 april gepland staan, zouden de eerste in 24 jaar zijn. „Een mijlpaal voor de democratie in Sudan”, heette het en „een belangrijke mogelijkheid voor de Sudanese bevolking om te participeren in het politieke proces.” Noord- en Zuid-Sudan stonden meer dan twintig jaar op voet van oorlog, maar er leek nu te worden gewerkt aan een gekozen eenheidsregering.De verkiezingen vormen een belangrijk tussenstation naar het referendum van januari 2011, waarin de zuiderlingen zich mogen uitspreken over onafhankelijkheid. De hoop was dat de verkiezingen het gevoel van eenheid zodanig zou bevorderen dat het zuiden in januari 2011 afziet van afscheiding.

Alles wijst er echter op dat de Zuid-Sudanezen hoe dan ook voor afscheiding gaan en dat deze stembusgang hen bepaald niet van gedachten zal doen veranderen. Bovendien valt er niet zo veel meer te participeren in het politieke proces. Donderdagmorgen trok de belangrijkste zuidelijke kandidaat voor het presidentschap, Yassir Arman van de SPLM, zich terug.

Diezelfde avond gooiden ook de belangrijkste noordelijke oppositiepartijen de handdoek voor de presidentsverkiezingen in de ring. Sommige partijen lieten het bovendien afweten voor de parlementaire en lokale verkiezingen. Ze gaven aan niet langer mee te willen doen aan een schijnvertoning met als enige doel president al-Bashir en zijn partij, de NCP, in het zadel te houden. Als enige opposant van betekenis is nu Abdullah Deng Nhial nog over, kandidaat van een islamistische afsplitsing van de regeringsparij, de PCP.

De onvrede van de partijen over het verkiezingspoces komt niet uit de lucht vallen. De International Crisis Group bracht deze week nog een rapport uit waarin hij de frauduleuze registratie van kiezers in Darfur aan de kaak stelt. Grote delen van de bevolking zouden in het geheel niet geregistreerd zijn, waaronder de bewoners van vluchtelingenkampen, die veelal tot de oppositie behoren. Aan de andere kant werden immigranten uit omliggende landen ruimhartig op de lijst van stemgerechtigde burgers gezet, omdat zij wellicht voor de regeringspartij zullen stemmen. En had Darfur niet opeens erg veel inwoners gekregen?

De schimmige gang van zaken laat zich ook onder de Sudanese gemeenschap in Nederland voelen. Volgens Mohamed Gamal van het Sudan Civil Society Forum, een platform voor Sudanezen in de diaspora, is in Nederland maar een fractie van de kiesgerechtigden geregistreerd. „Het is een chaos rond de verkiezingen”, zegt Gamal, die uit het noorden van Sudan komt. „Hoeveel mensen in Nederland geregistreerd zijn, is onbekend, maar naar onze schatting ligt het rond de 120, terwijl er 2000 kiesgerechtigden wonen.”

„Het gaat de huidige regering in Sudan alleen maar om de macht”, aldus Gamal. „De NCP wil de verkiezingen in de hand houden, omdat Al-Bashir bang is voor Den Haag.” Al-Bashir is gedaagd voor het Internationaal Strafhof, maar Sudan levert hem niet uit, omdat het land het hof niet erkent. Een nieuwe regering zou het hof echter wel kunnen erkennen.

Sudandeskundige Jort Hemmer van het instituut voor internationale betrekkingen Clingendael wil graag oog hebben voor de positieve kanten van de verkiezingen, maar stelt dat „iemand het nieuws niet heeft gevolgd”, wanneer die het woord democratie in verband met de stembusgang in de mond neemt. „De verkiezingen zijn vooral belangrijk voor de NCP, omdat die partij legitimering hard nodig heeft. Dat is één kant. Ik ben echter verbaasd over de open discussies die er nu in Zuid-Sudan plaatsvinden. Er is meer ruimte om het politieke spel te spelen dan in sommige buurlanden. Dat is winst.”

Hemmer sluit niet uit dat er meer achter de terugtrekking van SPLM-kandidaat Arman zit dan enkel onvrede over het verkiezingsproces. „Al-Bashir heeft eerder aangegeven niet op de zuidelijke kieslijsten te staan, en wellicht verwachtte hij dat ook van Arman met betrekking tot de noordelijke lijsten. Arman is van origine een noordeling, dus zou hij ook daar stemmen kunnen trekken.” De deal zou dan zijn: de SPLM helpt de NCP indirect aan een overwinning tijdens de verkiezingen, en de NCP geeft de SPLM straks de ruimte rond het referendum.

Maar zeker weten doet Hemmer het niet. Het is zoals de Amerikaanse Sudandeskundige Alex de Waal gisteren op zijn blog schreef: „De waarheid vinden is altijd moeilijk in de Sudanese politiek. Op dit moment is het echter simpelweg onmogelijk.”