Een paar dagen lang was ds. C. C. den Hertog meer Europeaan dan Nederlander. De christelijke gereformeerde predikant confereerde in Schotland over het zendingsgebied dat Europa heet. Christenen moeten weer vreemdeling worden, zegt hij een week later aan zijn keukentafel. Dan gaan er deuren open voor het Evangelie.Op de campus van de universiteit van Edinburgh verzamelden zich vorige week de representanten van Europese gereformeerde kerken voor de EuCRC, de European Conference of Reformed Churches. Kerken uit de marge die, geheel in stijl, een onderkomen kregen aan de rand van de stad.

De EuCRC is de Europese variant van de ICRC (International Conference of Reformed Churches) en werd in 2007 opgericht in Soest. De lidkerken, inmiddels afkomstig uit vijftien landen, streven naar samenwerking op het gebied van evangelisatie en theologisch onderwijs.

Een dagje Edinburgh Castle stond niet op het programma. „Ik heb wel gehoord dat het mooi moet zijn”, reageert ds. Den Hertog, die het congres bijwoonde als secretaris van het deputaatschap voor buitenlandse zending van de Christelijke Gereformeerde Kerken. „Evenals het John Knox House in de stad. Maar op maandag werden we van het vliegveld naar het conferentiecentrum ge­reden en op vrijdag van het conferentiecentrum naar het vliegveld”, zegt hij lachend.

Als het etenstijd was, schoven de afgevaardigden aan in de mensa van de universiteit, tussen de studenten.

Stond er een ”English breakfast” of een ”European breakfast” op het menu?

„Allebei! In de mensa was keuze genoeg. Het Engelse ontbijt vind ik wel lekker. Maar tijdens zo’n conferentie beweeg je wat minder, en dat merk je. Na twee dagen ben ik daarom maar op yoghurt overgegaan.”

Hoe was de sfeer tijdens de conferentie?

„Heel ontspannen eigenlijk. Je legt gemakkelijk contacten. De trouw en toewijding waarmee velen in heel kleine kerkjes bezig zijn om het Evangelie door te geven, is indrukwekkend. Ik heb zitten denken: Hoeveel moet ons in Nederland nog afgenomen worden voor we beseffen dat de urgentie van samenwerking groot is?

De Nederlandse kerkgeschiedenis is niet onbekend voor mij en ik begrijp hoe de verdeeldheid kon ontstaan. Als ik lees over de Afscheiding voel ik me ook echt een afgescheiden broeder. De vraag is wel of die geschiedenis 200 jaar later nog je identiteit moet bepalen. Niemand kon destijds de secularisatie voorzien. Is het daarom niet zaak om onze kerkelijke gescheidenheid opnieuw te doordenken, met het oog op de vragen die de wereld stelt?”

Er zijn maar twee Nederlandse kerkverbanden in de EuCRC vertegenwoordigd: de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt.

„Het zou goed zijn als meer Nederlandse kerken elkaar daar zouden treffen. Je bent weg uit je eigen context en ontmoet elkaar zonder direct verplichtingen aan te gaan. Tijdens het maken van een wandeling na de lunch ontdek je dat de overeenkomsten nog altijd groter zijn dan de verschillen.”

De Europese conferentie refereerde aan de Wereldzendings­conferentie in 1910, ook in Edinburgh. Gaf dat u een kerk-van-alle-tijden-en-plaatsengevoel?

„Er was grote verbondenheid. Tegelijk: wanneer je elkaar als orthodox-gereformeerde kerken ontmoet, is er ook een heel aantal kerken niet. Kerken die in 1910 wel aanwezig waren. De volks­kerken. Voor je het weet, ontmoet je elkaar op basis van eigen gelijk. Er ligt een zekere hoogmoed op de loer. De Acte van Afscheiding of Wederkeer draagt zijn naam niet voor niets. We hebben toch ook heimwee naar de Hervormde Kerk.”

Europa is sinds 1910 volledig van kleur verschoten. Wat betekent dat volgens u voor de manier waarop kerken het Evangelie moeten verspreiden?

„Ik merk dat wij vaak allereerst willen overtuigen, rationele argumenten willen aandragen. Dat is naar mijn idee niet het belangrijkste. Ik denk eerder aan het betonen van gastvrijheid. Dat we ons onvoorwaardelijk en belangeloos inzetten voor de medemens bij wie het niet alleen aan de binnenkant –zoals bij iedereen, ook bij mij– maar ook aan de buitenkant een puinhoop is.

Iemand schreef dat de tanende gastvrijheid in ons werelddeel verband houdt met het afnemende besef dat we op aarde vreemdeling zijn. We hebben de hemel op aarde getrokken, menen we. Onze belijdenis kan van binnenuit weggevreten worden door welvaart en wereldgelijkvormigheid.”

Hoe bruikbaar is de gereformeerde theologie voor het evangelisatiewerk in Europa?

„Het is mijn overtuiging dat het Evangelie zuiver verwoord is in onze belijdenisgeschriften. Ik ben daar oprecht gelukkig mee. De belijdenis reikt een aantal zaken aan die juist in evangelisatie van groot belang zijn. Verbond en verkiezing maken ons duidelijk dat –als het om geloof gaat– God ons een eeuwigheid voor is. Hij werkt het geloof. Dat geeft een enorme ontspanning. De gereformeerde belijdenis behoedt in dat opzicht voor burn-out. Dat betekent niet dat de gereformeerde kerk daarmee klaar is. Er is altijd huiswerk te doen. Hoe verhoudt de theologie zich tot de vragen van vandaag?

De diepste vraag –hoe krijg ik een genadig God?– blijft. Maar, we moeten de westerling een beetje helpen, zodat hij ziet dat deze vraag ook in zijn leven speelt. Ik vind het opvallend dat veel moderne cultuuruitingen over schuld gaan. Misschien hoeven we niet eens zo diep te wroeten.”

Cornelis Christiaan den Hertog komt op 23 september 1974 in Apeldoorn ter wereld als oudste zoon van (nu) prof. dr. G. C. den Hertog. Hij studeert theologie aan de Universiteit Leiden (propedeuse) en aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA). Op 12 november 1999 wordt hij bevestigd in zijn eerste gemeente, de christelijke gereformeerde kerk in Boskoop. Acht jaar later, op 24 augustus 2007, doet hij intrede in het Friese Surhuisterveen. Ds. Den Hertog is onder meer secretaris van het deputaatschap voor buitenlandse zending van de Christelijke Gereformeerde Kerken en lid van de redactie van het blad De Wekker. Hij is getrouwd en vader van drie kinderen.