Saddams loyaliteit geldt slechts Saddam
Niet psychotisch, wel paranoïde. Dat is kort gezegd de analyse van Saddam Husseins persoonlijkheid die de Amerikaanse psycholoog dr. Jerrold M. Post heeft opgesteld. Volgens hem is er geen enkel bewijs dat de Iraakse president aan een psychische stoornis lijdt. „Hij is niet impulsief. Hij handelt slechts na zeer voorzichtige overwegingen en kan zeer geduldig zijn. Hij gebruikt tijd als wapen.”
Na de Iraakse invasie van Koeweit ontwikkelde dr. Post, hoogleraar politieke psychologie aan de George Washington Universiteit, in opdracht van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA een psychologisch profiel van Saddam. De strategen in Washington maakten dankbaar gebruik van zijn analyse om de gedragingen van de dictator in Bagdad te voorspellen. Later presenteerde Post zijn bevindingen tijdens hoorzittingen van het Congres over de Golfcrisis.
Als er één ding voor Jerrold Post vaststaat, dan is het wel dat de Iraakse leider absoluut niet gek is. „Saddam Hussein wordt vaak gekarakteriseerd als de ”gek van het Midden-Oosten”. Deze negatieve diagnose is niet alleen inaccuraat, maar ook gevaarlijk. Saddam als krankzinnig bestempelen kan beleidsmakers misleiden en hen doen geloven dat hij onvoorspelbaar is, terwijl hij dat in feite niet is. Een beoordeling van Saddams leiderschap over de afgelopen decennia laat een verstandige politiek calculator zien die in geen geval irrationeel is, maar wel extreem gevaarlijk”, aldus de Amerikaanse psycholoog in zijn analyse van Husseins persoonlijkheid.
Saddam Hussein mag dan psychologisch in orde zijn, volgens Post staat de Iraakse heerser in politiek opzicht niet in contact met de werkelijkheid. „Saddams wereldbeeld is eng en vertekend; hij heeft nauwelijks ervaring buiten de Arabische wereld. Bovendien is hij omringd door pluimstrijkers die geïntimideerd zijn door zijn beruchte reputatie van bruutheid en die bang zijn om hem tegen te spreken. Daardoor is Hussein beroofd van de toets van wijze raad van het regime dat hij om zich heen heeft verzameld. Die combinatie heeft er in het verleden toe geleid dat hij misrekeningen heeft gemaakt”, aldus Post in een verwijzing naar de invasie van Koeweit, die algemeen als een ernstige inschattingsfout van de dictator in Bagdad wordt beschouwd.
Ondanks Husseins beperkte politieke oriëntatie is zijn machtshonger, zowel voor hemzelf als voor Irak, grenzeloos, stelt Post. „In zijn psyche zijn de lotsbestemming van Saddam en Irak onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zijn verheven zelfbeeld wordt gevoed door de politieke ideologie van de Ba’ath-partij. Het Ba’ath-ideaal kan slechts worden gerealiseerd als de Arabische natie onder één sterke leider is verenigd. Saddam is er rotsvast van overtuigd dat hij voor die rol is uitverkoren.
In het najagen van zijn messiaanse dromen, is er geen enkel bewijs dat hij door zijn geweten wordt ingeperkt”, vervolgt Post. „Zijn enige loyaliteit geldt Saddam Hussein. Als hij een obstakel op zijn revolutionaire pad vindt, elimineert Saddam dat, ongeacht of het een loyale ondergeschikte is of een voorheen welgezind land. Om zijn doelen te bereiken, gebruikt Hussein agressie als een instrument. Hij bedient zich van alle hem ter beschikking staande krachten, schuwt zelfs niet het gebruik van extreem geweld, inclusief massavernietigingswapens.”
Hoewel Saddam niet psychotisch is, is hij wel uiterst paranoïde, meent de Amerikaanse wetenschapper. „Hij is altijd klaar voor vergeldingsmaatregelen en ziet zichzelf -niet zonder reden- voortdurend door vijanden omringd. Hij gaat echter voorbij aan het feit dat hij die vijanden zelf heeft gecreëerd. De samenzweringstheorieën die hij bedenkt zijn niet alleen bedoeld om de bevolking in de Arabische wereld te ’voeren’, maar weerspiegelen ook daadwerkelijk zijn paranoïde geestesgesteldheid. Het is deze samenstelling van zijn ”politieke persoonlijkheid” -een messiaanse ambitie om onbeperkte macht in handen te krijgen, onbeperkte agressie en een paranoïde blik op de wereld- die Saddam zo gevaarlijk maakt.”