Vrouwelijke oppositieleider leidt in Finland
De nieuwe premier van Finland is mogelijk een vrouw. De partij die volgens de peilingen zondag bij de parlementsverkiezingen met een nipte zege als grootste uit de bus kan komen en in dat geval het initiatief krijgt bij de formatie, wordt namelijk geleid door een politica, en wel met de naam Anneli Jäätteenmäki (48).
Jäätteenmäki’s partij heet Centrumpartij (Keskusta in het Fins) en is van progressief-liberale snit. Keskusta zat de laatste tijd in de oppositie en dat schijnt te hebben geholpen bij de strijd om de kiezersgunst. Bij de vorige verkiezingen bleef de partij steken op 22,4 procent ofwel 48 zetels. Nu zou dat uitgaande van de peilingen eventueel net iets meer kunnen worden, terwijl de sociaal-democraten daar een haarlengte bij achter blijven. Laatstgenoemde partij heeft momenteel met 51 zetels de grootste fractie in de 200 zetels tellende volksvertegenwoordiging, de Rijksdag.
De jurist Anneli Jäätteenmaki komt uit een agrarisch gezin en vertegenwoordigt met die afkomst alleen al een flink deel van de achterban, want de Centrumpartij is van oorsprong een plattelands- en boerenpartij en houdt ook nog steeds aan die wortels vast.
Jäätteenmaki zit sinds 1987 in de Rijksdag en was in een eerder kabinet (in 1994/1995) minister van Justitie. Ze opende de afgelopen dagen een scherpe aanval op de zittende sociaal-democratische premier Paavo vanwege de onduidelijke koers in de Irak-crisis. Dat was een forse steen in de vijver, die misschien nog wat stemmen kan toevoegen aan de winst van de progressief-liberalen.
Finse politieke analisten menen hoe dan ook dat het buitenlandse beleid nog steeds te lijden heeft onder de gewoontes zoals die heersten tijdens de Koude Oorlog, toen het land naar de pijpen van Moskou moest dansen en zich primair overal buiten moest houden.
Verder maakte deze Finse campagne geen uitzondering op het ook elders in Europa gangbare gebruik dat de nadruk sterk wordt gelegd op wat de kiezers primair interesseert, namelijk de portemonnee. Maar de grote partijen laten niet veel verschillen zien. De conservatieve Nationale Coalitiepartij, naast de sociaal-democraten de grootste regeringsdeelnemer, pleit net zo hard voor lastenverlichting voor de werkgevers als de Centrumpartij. Iedereen roept verder om meer zorg voor zwakken en ouderen.
De Centrumpartij spreekt in haar verkiezingsprogramma van „een constructieve en sociaal hervormende kracht.” Daarbij wordt in hoge mate gepleit voor sociale zekerheid, verkleining van inkomensverschillen en een krachtig sturende rol van de overheid.
Een concreet punt waarop gehamerd is de aanpak van de werkloosheid. De werkloosheid in Finland is zo’n 10 procent en hoewel dat de helft is van wat het was in het begin van de jaren ’90, baart dit uiteraard niet alleen Jäättenmäki zorgen.
Ook de christen-democraten, die momenteel elf Rijksdagzetels bezetten, zijn er sterk mee bezig. Anders dan de progressief-liberalen komen ze bovendien met een radicaal voorstel. Om het aantal arbeidsplaatsen in één keer fors te vergroten, pleiten zij voor een verplicht sabbatshalfjaar voor iedere werknemer. Daarbij is het natuurlijk niet de bedoeling dat iedereen tegelijk zes maanden vrijaf neemt, maar het gaat er wel om dat de werktijd substantieel wordt verkort.
De christen-democraten hebben in de oppositiebanken gezeten, maar het is gezien de politieke oplossingen die ze voorstaan niet uitgesloten dat ze bij een formatie onder leiding van Jäätteenmäki mee zullen mogen doen met een paar ministerzetels. De christen-democraten staan in de jongste peiling op 4,6 procent van de stemmen. De vorige keer haalden ze 4,2 procent.