Prof. dr. H. J. Selderhuis, directeur van Refo500, zei vanmiddag dat het initiatief is geboren vanuit de ervaringen van het afgelopen Calvijnjaar. Dat heeft volgens hem laten zien dat er belangstelling is voor de combinatie van geschiedenis, kunst en godsdienst, als deze combinatie maar „toegankelijk, attractief en relevant” wordt gemaakt.Het woord ”Refo” staat niet voor een subcultuur in Nederland, verduidelijkte prof. Selderhuis, hoogleraar kerkgeschiedenis en kerkrecht aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. „Het verwijst naar een reformatie die heel Nederland en heel de westerse wereld veranderd heeft en tot op de dag van vandaag beïnvloedt. De Reformatie was een beweging van vernieuwing en verandering, een beweging die kunst en politiek, school en kerk, geloof en samenleving ingrijpend en blijvend veranderde. Refo500 is een project dat deze veranderingen wil laten zien en horen.”

Prof. dr. E. A. de Boer, hoog­leraar geschiedenis van de Reformatie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en voorzitter van stichting Refo500, ging in op de schrijfwijze van het woord Reformatie. Is dat „zelfbewust” met een hoofdletter of „met zelfverloochening” met een kleine letter – kapitaal of minuscuul? En moet de Reformatie wel worden gevierd?

Refo500 heeft het begrip ”reformatie” bewust niet nader omschreven of afgegrensd, zei prof. De Boer. Wel haakt de stichting aan bij het begin van dé Reformatie in 1517. „Waarom nemen we dan geen stellingen in –het hoeven er niet per se 95 te zijn– tégen het rooms-katholicisme, tegen de bewegingen die de eenheid van de Reformatie braken, tegen andere religies zelfs? Maken we reformatie klein omdat er dan meer mensen mee kunnen doen?”

Dat is niet het geval, aldus de Amsterdamse hoogleraar. De Reformatie is volgens hem een „kapitale” beweging omdat ze de overgang naar een nieuw tijdperk vormde. In kerk en staat kwam de mens als individu in beeld, de wetenschappen vermenigvuldigden zich en de religieuze diversiteit die ontstond, zette de vraag naar tolerantie en vrijheid op de agenda. „De Reformatie heeft ons voorbereid op het samenleven van religies. Het jodendom heeft altijd een plaats gehad in het oude Europa. Hoe vervolgd en gemarginaliseerd ook, steeds opnieuw gingen we bij de joden te leen én in de leer. De islam bonsde op de deuren van Europa, in het oosten en in het zuiden. Zelfstandige studie en vertaling van de Koran begon in de 16e eeuw.”

De Reformatie maakte in Europa van alles los. Er ontstonden allerlei bewegingen die op bepaalde punten eigen stellingen innamen, zoals anabaptisme, remonstrantisme en contrareformatie. Dat rechtvaardigt volgens prof. De Boer om de Reformatie te vieren en met grote letter te schrijven. „En de erfenis daarvan met een kleine letter.”

Op de dinsdag gelanceerde website refo500.nl staan onder meer een historische tijdlijn over de Reformatie, een activiteitenagenda en informatie over de projecten van de partners van Refo500. De stichting werkt nog aan de ”Refo500 community”, een interactieve website waarop mensen kennis en informatie op het gebied van de Reformatie kunnen delen.

Aan Refo500 doen ook de „Reformatiesteden” Dordrecht en Gouda mee. De stichting is nog in gesprek met andere steden over deelname aan het project.