Daarmee maakten ze de komst van een fonds in de praktijk onmogelijk.

De Europese pensioenwet, waarover bijna drie jaar is gepraat, stuitte aanvankelijk vooral op verzet van landen als Frankrijk die niet wilden accepteren dat fondsen hun eigen beleggingsbeleid bepalen. Toen daarover eindelijk een compromis was bereikt, bleek dat het europarlement, medewetgever in dit dossier, allerlei extra’s in de wet wilde opnemen. Pensioenfondsen zouden verplicht moeten worden om risico’s zoals invaliditeit, lang leven en dergelijke mee te verzekeren.

Na protest van onder meer Nederland ging het parlement akkoord met een compromis, waarin staat dat sociale partners in een bedrijf of bedrijfstak samen moeten besluiten welke risico’s ze willen meeverzekeren. Die situatie lijkt op de Nederlandse, zodat er voor de Nederlandse pensioenregelingen nauwelijks iets verandert. Enkele lidstaten moeten wel hun regels aanpassen.

In veel Europese landen is het hele fenomeen pensioenfonds een totaal onbekend begrip. Al het pensioen wordt betaald door de overheid, die dat bekostigt door bijdragen van de huidige werkenden. De verwachting is dat, door de snel toenemende aantal 65-plussers overal in Europa, ook elders in de EU behoefte ontstaat aan fondsen die werken met een spaarsysteem zoals in Nederland.

Nederland heeft relatief grote pensioenfondsen. Die kunnen dankzij het EU-akkoord hun diensten aanbieden aan bijvoorbeeld multinationals die voor al hun werknemers een pensioen willen regelen bij hetzelfde fonds. „Maar je moet niet verwachten dat er morgen een stormloop op komt”, voorspelde Jeroen Steenvoorden, directeur van de Stichting Ondernemingspensioenfondsen (OPF). De fiscale behandeling van het pensioen blijft immers verschillend in alle lidstaten, zodat het fonds veel administratiekosten moet maken om een internationaal product aan te bieden.

Toch is een stap over de grens van de grote Nederlandse fondsen wel degelijk denkbaar. „Je ziet wel vaker in de dienstensector, dat een bedrijf gewoon servicecentra opzet in verschillende landen. Want het voordeel van schaalvergroting blijft natuurlijk”, analyseert Steenvoorden. Nederland is een aantrekkelijke thuisbasis voor grote pensioenfondsen omdat er veel kennis aanwezig is. Steenvoorden waarschuwt dat het Nederlandse toezicht echter te streng dreigt te worden.