„Laatste” Irak-ultimatum in de maak
De Amerikaanse president Bush werkt aan een Irak-ultimatum waarmee hij de laatste fase van mogelijke diplomatieke actie inluidt, voordat de Amerikanen hun militair offensief tegen Irak beginnen. Bush komt met dit ultimatum in een toespraak die is gepland kort na de stemming donderdag of vrijdag in de VN-Veiligheidsraad over de Amerikaans-Britse resolutie betreffende Irak.
Bush belde dinsdag nog met verschillende collega’s en regeringsleiders voor steun voor deze resolutie, die de Iraakse dictator Saddam Hussein tot uiterlijk maandag de tijd geeft om volledig te ontwapenen. Vanwege het verzet tegen deze resolutie binnen de Veiligheidsraad beraadden de Britten en de Canadezen dinsdag over een beperkte verlenging van de termijn plus zogeheten maatstaven waaraan Bagdad binnen die termijn moet voldoen. Chef van de VN-wapeninspecties Hans Blix heeft voor volgende week een nieuw verslag over Irak beloofd. Daarin zal hij de punten opsommen waarop Bagdad nog „nadere opheldering” moet verschaffen.
Het is de vraag of dit alles militaire actie tegen Irak nog kan voorkomen. Witte-Huiswoordvoerder Ari Fleischer zei dinsdag dat Washington bereid is tot wijzigingen in de resolutie. „Er is nog ruimte voor diplomatie, maar eerlijk gezegd is er niet veel ruimte en er is ook niet veel tijd meer”, aldus Fleischer. Volgens Amerikaanse bronnen gaat Bush er langzamerhand van uit dat de Irak-resolutie in de Veiligheidsraad die Irak in gebreke stelt en een goedkeuring voor militaire actie zou inhouden niet meer haalbaar is. Daarom zou het tijd worden voor definitieve besluiten.
De VS en Groot-Brittannië hebben negen van de vijftien stemmen nodig om de resolutie erdoor te krijgen. Tot nu toe hebben zij alleen de steun van Spanje en Bulgarije. Zouden er negen landen voor de resolutie stemmen, dan dreigt er nog een veto van Frankrijk en Rusland, die tegen een militair offensief zijn en die pleiten voor meer tijd voor de VN-wapeninspecteurs. Zij worden hierin gesteund door China, Duitsland en Syrië. Overigens zei de woordvoerder van de Franse minister van Buitenlandse Zaken Dominique de Villepin, François Rivasseau, dat Parijs „openstaat voor een dialoog” maar Frankrijk blijft volgens hem gekant tegen een resolutie die „automatisch” tot een oorlog tegen Irak leidt.
Binnen de groep van de zes onbesliste landen werd gisteren beraad gehouden over een voorstel dat Bagdad nog eens 45 dagen extra tijd geeft om volledig te ontwapenen. De Amerikanen hebben al laten weten dat dit voor hen onaanvaardbaar is. In Pakistan zei de leider van de regeringspartij, Azeem Chaudhry, dinsdag dat zijn land zich bij een beslissing over de Irak-resolutie van stemming zal onthouden. De Pakistaanse premier Zafarullah Khan Jamali pleitte voor meer tijd voor de VN-wapeninspecteurs. Een standpunt dat Chili volgens sommige VN-bronnen deelt. Klopt dit, dan hebben Washington en Londen onvoldoende steun voor hun resolutie.
President Bush heeft vorige week gezegd dat hij vastbesloten is om Irak te ontwapenen en om Saddam Hussein te verdrijven. Dit laatste punt -verandering van regime- is overigens geen eis van de VN. De vraag is nu hoe de internationale coalitie eruit zal zien die deze doelstellingen moet realiseren. Tot nu toe twijfelde niemand hierbij aan de samenwerking van de Amerikanen en de Britten. Maar de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld zei dinsdag dat het „nog niet duidelijk” is of Groot-Brittannië meedoet gezien de oppositie tegen het beleid van premier Tony Blair in eigen land.
„Ik denk dat president Bush zich de komende dagen met die kwestie zal bezighouden”, aldus Rumsfeld. Na een geïrriteerde reactie uit Londen en contact met het Witte Huis corrigeerde Rumsfeld zijn opmerking enkele uren later. „Ik twijfel er niet aan dat de Britten een belangrijke bijdrage zullen leveren aan de campagne”, aldus Rumsfeld. Onduidelijk bleef of die „belangrijke bijdrage” militair zou zijn of bijvoorbeeld meer ondersteunend. Blair heeft gezegd bereid te zijn Irak samen met de VS militair aan te pakken, ook als de VN-Veiligheidsraad daar niet mee akkoord gaat. Hij kan echter rekenen op een politieke opstand binnen zijn eigen Labour-partij als dat gebeurt.