Overleg over hereniging Cyprus mislukt
Het marathonoverleg tussen de leider van de Grieks-Cyprioten Tassos Papadopoulos en de leider van de Turks-Cyprioten Rauf Denktash over de hereniging van Cyprus is mislukt. Dat heeft de speciale VN-gezant voor Cyprus, Alvaro de Soto, maandagmorgen bekendgemaakt.
Nog uren nadat de Grieks-Cypriotische president Tassos Papadopoulos kwaad uit de in Den Haag gevoerde onderhandelingen was weggelopen, roepend dat de Turks-Cypriotische leider Rauf Denktash de hereniging tegenhield, probeerde Annan met speciale gezanten van Griekenland, Turkije en Groot-Brittannië zijn plan te redden, maar vroeg in de morgen moest hij toegeven dat de besprekingen waren mislukt. Denktash liet weten het plan niet te kunnen accepteren. Hij verzette zich onder meer tegen de (beperkte) terugkeer van Grieks-Cyprioten die na de Turkse invasie van 1974 zijn gevlucht naar het noorden van Cyprus. Ook bleef hij bij zijn eis dat de internationale gemeenschap het Turkse deel van Cyprus erkent.
De Grieks-Cyprioten wilden juist dat alle vluchtelingen het recht krijgen terug te keren naar het Turkse deel van Cyprus. Ook eisten ze dat de bevoegdheden van de te vormen centrale regering duidelijker omschreven zouden worden en dat er afspraken zouden worden gemaakt over het aantal soldaten dat Griekenland en Turkije op het eiland zouden mogen stationeren.
Denktash en Papadopoulos moesten hun zegen geven aan het VN-plan dat voorziet in een herenigd Cyprus naar Zwitsers model en instemmen met een volksraadpleging op 30 maart.
De 79-jarige Denktash wilde ook geen referendum onder de Turks-Cyprioten houden, aldus VN-gezant De Soto. Hij zei dat Denktash van mening was dat verdere onderhandelingen alleen succesvol zouden kunnen worden afgesloten als een nieuw begin werd gemaakt.
Annan zei in de verklaring dat hij het verdriet over het mislukken van de onderhandelingen deelt met de vredelievende Grieks-Cyprioten en Turks-Cyprioten. De secretaris-generaal stelde dat zich niet snel weer zo’n kans op hereniging van Cyprus zal voordoen.
Annan liet weten dat hij nog had voorgesteld de onderhandelingen tot 28 maart voort te zetten. Hij stelde dat de referenda in Grieks- en Turks-Cyprus over de hereniging van het eiland dan op 6 april zouden kunnen worden gehouden in plaats van op 30 maart, zoals aanvankelijk de bedoeling was. Ook dit plan leidde niet tot een doorbraak.
„We zijn vanaf het begin eerlijk geweest”, aldus Denktash na afloop van de besprekingen. „Wij wilden fundamentele wijzigingen in het herenigingsplan.”
Papadopoulos verklaarde „verdrietig en teleurgesteld” te zijn. Hij zei dat hij akkoord had willen gaan met het plan van de VN als aan enkele, niet onoverkomelijke voorwaarden tegemoet was gekomen. Hij legde de schuld voor het mislukken bij de Turks-Cyprioten die bleven vasthouden aan een radicale wijziging van het vredesplan van Annan.
De secretaris-generaal had eerder te kennen gegeven het VN-voorstel als laatste mogelijkheid te zien voor het mediterrane eiland om volgend jaar herenigd toe te treden tot de Europese Unie. Nu de besprekingen zijn mislukt, zal alleen het Grieks-Cypriotische deel op 16 april in Athene het toetredingsakkoord tot de EU tekenen.
Cyprus is verdeeld sinds 1974, toen Turkse troepen het noordelijke deel van het eiland bezetten. Ankara wilde hiermee voorkomen dat het eiland na een door het Griekse kolonelsregime gesteunde staatsgreep zich zou aansluiten bij Griekenland. Sindsdien bewaken blauwhelmen van de VN de scheidslijn die dwars over het eiland loopt.
Het voorstel van Annan was al drie keer eerder aangepast aan de wensen van de Grieks- en Turks-Cyprioten. Diplomaten hadden al te kennen gegeven dat er geen vierde revisie zou komen. Het scenario van Annan voorzag in een confederatie van twee gelijkwaardige staten en een overgangsregering voor drie jaar. Het herenigde Cyprus zou dan volgend jaar mei lid worden van de EU.