Tot dusver heeft de Iraakse leider zich nog niet in de kaart laten kijken, maar westerse verslaggevers in Bagdad verbazen zich erover hoe ontspannen Hussein is als hij zich in het openbaar vertoont. Naar zijn overlevingsstrategie kan slechts worden gegist. Bagdad-’watchers’ menen al wel aanwijzingen te hebben voor iets wat lijkt op een verdedigingsplan. Zo denken waarnemers dat Husseins recente besluit om de Adnan-divisie van de Republikeinse Garde uit het noorden van het land terug te trekken naar Bagdad deel uitmaakt van zijn strategie om niet de landgrenzen te verdedigen, maar alleen zijn machtsbasis rond Bagdad en Tikrit.

Volgens The New York Times zou Saddam er hierbij vanuit gaan dat de naar schatting 100.000 man elitetroepen van de Republikeinse Garde en de Speciale Republikeinse Garde het enige tijd zullen uithouden. De gewone legertroepen, die Hussein toch al nooit helemaal vertrouwde en daarom nooit in de hoofdstad toeliet, zullen waarschijnlijk een ring rond de hoofdstad vormen. „De vijand vreest gevechten op de grond. Hier zal de strijd worden beslist”, aldus Hussein onlangs in een toespraak tot zijn troepen.

Hierbij zou hij zich volgens The New York Times voor het oog van de wereld willen opwerpen als slachtoffer, waarbij hij hoopt op massale anti-Amerikaanse betogingen in de Arabische wereld en in het westen. Onder druk van de publieke opinie zouden de Amerikanen zich uiteindelijk met hangende pootjes moeten terugtrekken.

In een toespraak van deze week waarschuwde Hussein, die zich tegenwoordig veelvuldig in het openbaar vertoont, Washington zelf ook al voor een tweede Vietnam. Hiermee doelde hij ongetwijfeld niet op een langdurig, bloedig conflict, maar vooral op het feit dat de Verenigde Staten deze oorlog uiteindelijk hadden verloren als gevolg van de vele anti-Vietnamdemonstraties aan het thuisfront.

De publieke opinie thuis zou ook nu wel eens de achilleshiel kunnen zijn van de Amerikaanse strategen. Zelf lijken de generaals dit ook te beseffen. Ze willen na de aanval ongetwijfeld snel tv-beelden waarop te zien is dat de Amerikanen door de Iraakse bevolking als bevrijders worden binnengehaald en niet als bezetters. Dergelijke tv-beelden zijn van groot belang als de grondtroepen doorstoten naar Bagdad om Saddam Hussein uit zijn bunkers te verdrijven.

Ook hier hebben de strategen, tuk op een snelle overwinning, echter te maken met een aantal onzekere factoren. Zo is het nog maar de vraag of de sjiietische bevolking in het zuiden en de Koerden in het noorden langs de kant van de weg staan om de Amerikanen te verwelkomen. Ongetwijfeld willen ze van Saddam Hussein af, maar ze zijn het drama van na de Golfoorlog van 1991 nog niet vergeten toen ze zich verraden voelden door Washington. De toenmalige president Bush riep hen destijds op in opstand te komen, maar die werd neergeslagen toen de Amerikanen niet te hulp kwamen. De VS lijken het bij de Koerden in het noorden sowieso te hebben verbruid met het plan dit gebied voorlopig onder Amerikaans bestuur te plaatsen en misschien zelf Turkse troepen toe te laten.

Ook de Iraakse massavernietigingswapens blijven voor de Amerikaanse strategen een bron van zorg. Of Saddam ze gebruikt of niet, de Amerikanen worden hierdoor gedwongen hun aanvalstroepen te verspreiden, waardoor ze relatief zwakker worden als ze tegenover een Iraakse overmacht komen te staan. De Amerikaanse militairen worden weliswaar voorzien van gasmaskers en beschermende kleding, maar hierdoor worden ze bij gevechten ernstig gehinderd in hun bewegingen.

Bovendien hebben de filters in de gasmaskers maar een beperkte levensduur. De aanvallers kunnen hiermee een enkele aanval met chemische wapens misschien overleven. Als ze evenwel langdurig met chemische wapens worden bestookt, kunnen de gevolgen catastrofaal zijn. Bovendien kunnen bepaalde zenuwgassen waarover Irak zou beschikken al dodelijk zijn als ze maar even in aanraking komen met de huid. Dat de kans op een chemische oorlog niet denkbeeldig is, bleek onlangs toen Bagdad erkende dat Iraakse troepen beschermende kleding krijgen tegen chemische wapens.

Een andere bron van zorg blijft de Iraakse atoombom. Het is bekend dat Bagdad hier al tientallen jaren aan werkt en al vele miljarden dollars in dit project heeft gestoken. De VN-inspectieteams die in de jaren negentig in Irak naar massavernietigingswapens zochten, werden steeds om de tuin geleid. Pas in 1995 toen de Saddams schoonzoon Hoessein Kamil, die hoofd was van het Iraakse atoomprogramma, naar Jordanië vluchtte en uit de school klapte, werd de omvang hiervan bekend. Toen pas bleek dat Saddam zijn atoombom al in 1991 bijna klaar had. De op handen zijnde bevrijding van Koeweit in 1991 door de Amerikanen leidde juist tot verhoogde inspanningen om in een versneld tempo een primitieve bom te maken met verrijkt uranium die was bedoeld voor de Amerikaanse troepen in Koeweit.

De Amerikaanse generaals zullen er dan ook zeker rekening mee moeten houden dat de huidige troepenopbouw Bagdad er ook nu weer toe aanzet de inspanningen op dit gebied te verhogen. Twee jaar geleden al zeiden gevluchte Iraakse wetenschappers dat Bagdad de ontwikkeling van een atoomwapen heeft hervat, nadat de VN-inspecteurs in 1998 het land waren uitgezet. Volgens een wetenschapper zal Saddam „zijn droom om als eerste Arabische leider over een kernbom te beschikken nooit opgeven”.