Nog niet eerder had een kerkleider in Duitsland zich zo sterk tegen de Duitse inzet in Afghanistan gekeerd als Kässmann in haar nieuwsjaarspreek. „Ook met de ruimste maatstaven van de Evangelische Kirche in Duitsland valt deze oorlog niet te rechtvaardigen”, stelde de voorzitter van de Duitse bisschoppen. Zij roept ertoe op dat Duitsland zich „zo snel mogelijk” uit Afghanistan terugtrekt. De Duitse media speculeren er juist over dat de regering de inzet van 4300 man in Afghanistan wil uitbreiden, in aanloop naar de Afghanistanconferentie eind deze maand in Londen.Een paar dagen voor Nieuwjaar uitte Kässmann zich ook al heel scherp in het dagblad Tagesspiegel. „Oorlog sleept altijd onrecht en geweld achter zich aan”, aldus de bisschop. „Het is niet verrassend dat in een oorlog burgers worden gedood. We moeten open met de waarheid omgaan. En die luidt: Dit is een oorlog en onze soldaten doden ook burgers.”

In het gesprek keert ze zich tegen de eenzijdige militaire inzet in Afghanistan. Het gaat er immers om de plaatselijke bevolking „te ondersteunen civiele structuren op te bouwen.”

De CDU-minister Zu Guttenberg moet zijn ogen hebben uitgewreven. Kässmanns voorganger Wolfgang Huber, die eind oktober terugtrad, stond bekend om zijn „gedifferentieerde” spreken. Met die man viel dus te praten. Maar Kässmann zoekt de confrontatie. Vandaag wil Zu Guttenberg een open gesprek over de „vredesethiek van de kerk en de Afghanistanpolitiek van de Bondsregering”, aldus een mediaverklaring.

Dat de protestantse kerk in Duitsland zich nu ineens zo scherp uit tegen militaire inzet, heeft slechts voor een deel te maken met de nieuwe bisschoppenleider.

Het is duidelijk dat de reserve tegen de inzet breed groeit in de Duitse samenleving. Een meerderheid van 51 procent zou volgens een peiling zelfs voor terugtrekking zijn. Vooral in het voormalige Oost-Duitsland is de weerstand groot. De kritiek is onder meer gegroeid door de aanval op Duits bevel op een Afghaanse tankauto begin september. Daarbij kwamen tientallen burgers om het leven.

De missie in Afghanistan heeft vanaf het begin gevoelig gelegen in Duitsland. Het was het eerste echte militaire optreden van de Bundeswehr sinds de Tweede Wereldoorlog. Lange tijd hadden de Duitse troepen het in het noorden van Afghanistan redelijk rustig. In de richting van het thuisfront kon dus worden volgehouden dat het een vredesmissie was. Maar vooral het laatste jaar is er duidelijk sprake van een militarisering van de missie. Het aantal doelgerichte aanslagen op de Duitse troepen is vorig sterk toegenomen.

Het Duitse pacifisme leeft vooral ook sterk in de protestantse kerken. Waar in Nederland de kerken –zeker de orthodoxe– Defensie een warm hart toedroegen, was het naoorlogse christendom in Duitsland de broedplaats van geweldloosheid. Nog steeds komt het veel voor dat jongeren vanwege gewetensbezwaren tegen het leger kiezen voor vervangende dienstplicht.