Een van de redenen waarom het in met name de rechterflank van de gereformeerde gezindte soms zo moeilijk blijkt om vacatures voor diaken of, meer nog, ouderling te vervullen, is dat gekozen kandidaten nogal eens aangeven „geen vrijmoedigheid” te hebben hun verkiezing te aanvaarden.„Tot op zekere hoogte kan ik dat ook wel begrijpen”, zegt ds. Mulder, predikant van de gereformeerde gemeente te Krimpen aan den IJssel. „Een ambt ís niet zomaar iets. Het is een instelling des Heeren. Er hangt hier, om zo te zeggen, gewicht aan de klok.

Toch moeten we ook oppassen voor een cultuur waarin het bijna vanzelfsprekend wordt om te bedanken. Iemand die wordt gekozen, moet goed beseffen dat zijn kandidaatstelling in de ambtelijke weg en in biddend opzien tot de Heere heeft plaatsgevonden. De ledenvergadering stemt hem ook niet als nieuw bestuurslid van een willekeurige vereniging.”

Evenwel vindt ds. Mulder het „te sterk” om te stellen dat kandidaten die met meerderheid van stemmen worden gekozen, vervolgens geen nee meer mogen zeggen. „Er moet ook sprake van innerlijke weerslag zijn.”

De predikant pakt het bevestigingsformulier erbij, leest dan voor: „En eerstelijk vraag ik u, ouderlingen en/of diakenen, of gij niet gevoelt in uw harten dat gij wettiglijk van Gods gemeente, en mitsdien door God Zelven, tot dezen heiligen diensten beroepen zijt?”

Ds. Mulder: „Deze vraag spreekt van: „of gij niet gevoelt in uw harten.” Dat is heel persoonlijk. En geestelijk. Dat moet er wel zijn. Wij kunnen mensen nooit dwingen. Maar een voorzitter mag, in alle voorzichtigheid, best nog een beetje aandringen op het moment dat een verkozen kandidaat meteen bedankt. Weet je het écht zeker?”

Ook in de Gereformeerde Gemeenten staan de pastorale en diaconale zorg onder druk, zo blijkt uit het RD-onderzoek. Herkent u dat?

„Dat is zeker herkenbaar, maar niet nieuw. Zo lang ik mij herinner, wordt hierover gesproken. Binnen de Gereformeerde Gemeenten heeft dat ook te maken met het grote tekort aan predikanten. Er ligt zó veel werk. Aan de andere kant mogen we ook de trouw des Heeren waarnemen. De Heere voorziet nog steeds in de ambten.”

Zijn er richtlijnen te geven als het gaat om de verhouding tussen het aantal gemeenteleden en het gewenste aantal ambtsdragers?

„Moeilijk. Liever reken ik hier ook met het aantal bezoekeenheden dan met het aantal gemeenteleden. Maar een richtlijn zou kunnen zijn: 500 bezoekeenheden – 10 ouderlingen, en 7-9 diakenen.”

Komt u het tegen dat mensen nee tegen het ambt zeggen omdat zij het, bijvoorbeeld, te druk hebben?

„Ik kan me dat niet herinneren. Vaker merk ik een worsteling om ja te zeggen. Mag ik dit wel? Ben ik hier echt toe geroepen?”

Als een oorzaak voor het moeilijk kunnen vervullen van vacatures wijzen nogal wat kerkenraden op het „gebrek aan geestelijk leven.”

„Daar ligt een grote zorg. Onze tijd is niet rijk aan geestelijk leven. Dat los je ook niet op door te zeggen: Dan gaan we de overwegingen rond de kandidaatstelling maar ruimer stellen.

Wel zie je dat het gemakkelijker blijkt om diakenen te krijgen dan ouderlingen. Met als gevolg dat je soms kerkenraden hebt met meer diakenen dan ouderlingen. Toch moeten we daar heel voorzichtig mee zijn. Je loopt het risico dat diakenen allerlei taken die eigenlijk bij het ambt van ouderling horen gaan oppakken. We moeten de inhoud van de ambten zuiver zoeken te houden. Tegelijk is het de vraag of alles wat bij het pastoraat terechtkomt ook per se door een predikant of ouderling verricht moet worden.”

Kunt u zich voorstellen dat (jonge) ambtsdragers zich na verloop van tijd niet herkiesbaar stellen, vanwege hun gezin bijvoorbeeld?

„Dat kan een eerlijke overweging zijn. Een dominee wordt ambtsdrager voor het leven; een ouderling of diaken voor een termijn – al laat de praktijk wel eens wat anders zien. Het kan echt voorkomen dat een jonge ambtsdrager zich op een bepaald moment, uit zorg voor zijn gezin, niet herkiesbaar stelt. Daarbij vind ik het gezin overigens een legitiemer reden dan drukte op je werk.”

Hoe ziet u de toekomst als het gaat om de vervulling van de ambten?

„Als je menselijk praat, zeg je: Het zal steeds moeilijker worden. Toch houdt de Heere Zijn kerk in stand, daar ben ik van overtuigd. Dat mag je ook opmerken, soms bij jonge mensen. Dan is er iets van dat de Heere Zelf inwint voor Zijn liefdedienst. Want een liefdedienst is het zeker.”

Zie ook puntkomma pag. 12 . Dit is het derde deel in een serie over vacatures in kerkenraden. Maandag deel 4.