Oppositie Iran roept om nationale rouw
TEHERAN (ANP/AFP) – Iraanse oppositieleiders hebben zondag opgeroepen maandag een dag van nationale rouw te houden ter ere van de geestelijke Hossein Ali Montazeri die zich tot een luis in de pels van heersende conservatieven ontwikkelde. Grootayatollah Montazeri overleed in de nacht van zaterdag op zondag op 87–jarige leeftijd in de religieuze hoofdstad van het sjiitische Iran, Qom. Hij wordt er maandag begraven.
Oppositieleiders Mir Hossein Mousavi en Mehdi Karroubi hebben hun aanhangers opgeroepen de begrafenis bij te wonen. Ze riepen via internet op tot een rouwdag in heel Iran. Duizenden zijn naar verluidt op weg naar Qom om de relatief vooruitstrevende Montazeri een laatste eer te bewijzen.Montazeri gold als de ayatollah van de oppositie, omdat hij sinds de jaren tachtig fel ageerde tegen de dictatoriale praktijken van de regerende, conservatieve geestelijkheid. Hij was ooit de rechterhand van de stichter van de in 1979 uitgeroepen Islamitische Republiek Iran, Ruhollah Mousavi Khomeini (1902–1989). Hij zou hem ook zijn opgevolgd, indien Montazeri niet zo luid en duidelijk zijn kritiek spuide en het hardvochtige regime in twijfel trok.
Zo raakte hij raakte kort voor het overlijden van Khomeini met de grootayatollah in conflict over de massale executies van tegenstanders van het regime. Montazeri moest zich verder stil houden in Qom en uiteindelijk volgde een geestelijke van lagere rang, Ali Khamenei, Khomeini op.
Hij raakte in 1997 ook in conflict met Khamenei, nadat hij vraagtekens had geplaatst bij diens capaciteiten als geestelijk leider. Dat leidde ertoe dat de religieuze school van Montazeri werd gesloten en dat hij tot en met 2002 onder huisarrest werd gesteld.
Nadat het regime in Teheran de betogingen tegen de gang van zaken bij de presidentsverkiezingen van juni dit jaar had neergeslagen, riep Montazeri de geestelijken op hun stilzwijgen te verbreken. De leidende geestelijken oefenden volgens hem een „dictatuur" uit.
Voor 1979 was Montazeri actief in het verzet tegen de sjah, de toenmalige autocratische leider van Iran. Hij zat herhaaldelijk vast en werd gemarteld. Terwijl Khomeini in ballingschap in buurland Irak verbleef, trad Montazeri op als zijn vertegenwoordiger in Iran.