Brein achter aanslagen 11 september opgepakt
De arrestatie van Khalid Sheikh Mohammed, zaterdag in Rawalpindi, heeft het gevreesde terreurnetwerk al-Qaida een zware slag toegebracht. In vele opzichten is Mohammed belangrijker en gevaarlijker dan Osama bin Laden zelf. In tegenstelling tot zijn ’chef’, speelde de 38-jarige Pakistaan een actieve rol in het plannen van aanslagen, het rekruteren van jihadstrijders en het wereldwijd opzetten van terroristische cellen.
De lijst is lang en afschrikwekkend. De aanslag op het World Trade Center in New York in 1993, een poging in 1996 om Amerikaanse vliegtuigen boven de Stille Oceaan op te blazen, het vernietigen van twee Amerikaanse ambassades in Afrika in 1998, de aanval op de USS Cole in Jemen in 2001, de moord op Daniel Pearl en de terreuracties van 11 september - allemaal ’wapenfeiten’ waar Khalid Sheikh Mohammed op een of andere manier de hand in heeft gehad.
Weinig uit Mohammeds jeugd wijst erop dat hij zich zou ontwikkelen tot een beruchte meesterterrorist. Khalid werd in 1965 geboren in het plaatsje Ahmadi, op een halfuurtje rijden van Koeweit-stad. Zijn ouders, afkomstig uit de Pakistaanse provincie Baluchistan, hadden zich in de jaren ’50 in het oliestaatje aan de Perzische Golf gevestigd. Zijn vader, Ali Mohammed al-Jazmi, verdiende de kost met kleinhandel en leidde een rustig bestaan.
Volgens mededorpsbewoners raakte de jonge Mohammed echter in toenemende mate gefrustreerd over zijn status in Koeweit. Hoewel hij in het emiraat was geboren, kreeg hij geen Koeweits paspoort. Dat recht is slechts voorbehouden aan families die al eeuwenlang in het land wonen. Daarmee ging ook de exorbitante weelde van het oliestaatje aan Khalid voorbij. „Hij was een van de velen in Koeweit die in verwarring zijn omdat ze vinden dat ze geen nationaliteit hebben”, aldus een anonieme Koeweitse regeringsfunctionaris.
Als deel van de zoektocht naar zijn identiteit begon Mohammed redevoeringen te houden in Koeweitse moskeeën. Volgens degenen die zich zijn toespraken herinneren, richtte hij zich vooral op het Palestijns-Israëlisch conflict. In de jaren ’80 vertrok hij naar de Verenigde Staten, waar hij in 1986 afstudeerde aan de landbouwtechnische universiteit van Greensboro, Noord-Carolina.
Kort daarop vertrok hij naar zijn vaderland Pakistan, waar hij al spoedig in contact kwam met Osama bin Laden. Bin Laden runde in die tijd een berucht gasthuis in de Pakistaanse stad Peshawar, waar Arabische jihadgangers zich voorbereidden op de strijd tegen de Sovjettroepen in Afghanistan. Al snel speelde Khalid een belangrijke rol in het verzet tegen de Russen.
Na de aftocht van de Sovjets uit Afghanistan breidde Mohammed, samen met Bin Laden, zijn dubieuze werkterrein uit naar andere delen van de wereld. De Pakistaanse terrorist vestigde zijn hoofdkwartier in Karachi en begon daar met het plannen van talloze aanslagen op westerse -en vooral Amerikaanse- doelen.
Na de aanslag op het World Trade Center in New York in 1993 door Ramzi Youssef, een neef van Khalid, begonnen inlichtingendiensten een klopjacht op hem. Sinds de aanvallen van 11 september 2001 stond er een prijs van maar liefst 25 miljoen dollar op zijn hoofd.
Tot afgelopen zaterdag wist Khalid uit handen van de politie te blijven - met alle gevolgen van dien. De radicale moslim trok een spoor van geweld over de hele wereld. Behalve de aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es Salaam en op de USS Cole, wordt ook de planning van de terreuracties van 11 september aan Mohammed toegeschreven.
Bovendien zou hij vorig jaar eigenhandig de in Pakistan ontvoerde Amerikaans-Joodse journalist Daniel Pearl hebben onthoofd. „Hij was het middelpunt van alle al-Qaida-activiteiten”, aldus een Amerikaanse regeringsfunctionaris. „Van de topdrie van het terreurnetwerk -Osama Bin Laden, Ayman al-Zawahiri en Khalid Sheikh Mohammed- speelde hij de actiefste rol in de dagelijkse gang van zaken.”
Volgens getuigenissen van al-Qaida-leden die op de Amerikaanse basis Guantanamo Bay vastzitten, was Khalid voortdurend in beweging. Hij stond continu in contact met strijders over de hele wereld, van de Verenigde Staten tot Maleisië. Hij reisde de aardbol rond om nieuwe terreurcellen op te zetten of om zich persoonlijk met operaties bezig te houden - in de ene hand een satelliettelefoon, in de andere een mobieltje om sms-berichten te versturen.
Met de arrestatie van Mohammed is het al-Qaida-netwerk dan ook een gevoelige slag toegebracht. Een enorme opsteker voor de regering-Bush, die de afgelopen maanden weinig positief nieuws dienaangaande kon melden. Amerikaanse inlichtingendiensten hopen zelfs dat Khalid hun informatie kan verschaffen over de verblijfplaats van Osama bin Laden.
Tegelijkertijd waarschuwt Washington dat al-Qaida nog lang niet is verslagen, laat staan dat de strijd tegen het terrorisme is gewonnen…