Toshihiko Fukui (67) is een oude bekende van de centrale bank. Hij heeft er meer dan veertig jaar gewerkt. Door de jaren heen werkte hij zich op tot vice-gouverneur van de bank. Zijn carrière kwam echter tot stilstand in 1998 toen hij samen met de toenmalige bankgouverneur Matsushita de verantwoordelijkheid op zich moest nemen voor een omkoopschandaal. Beiden namen toen ontslag.

Fukui werd voorzitter van Fujitsu Research Institute en vice-voorzitter van de Japan Association of Corporate Executives. Hierdoor was hij in staat de oude garde aan het hoofd van de grote bedrijven achter zich te scharen. Dit maakte hem vervolgens aantrekkelijk als bankgouverneur voor Koizumi’s partij, de LDP.

Als de Japanse Tweede Kamer de keuze van Koizumi accepteert -wat verwacht wordt- runt Fukui vanaf 19 maart de Bank van Japan. De nieuwe bankgouverneur moet financiële problemen oplossen die maar weinig landen uit ervaring kennen. Oninbare leningen houden het land al meer dan tien jaar in een wurggreep. Het totale bedrag staat nu gelijk aan niet minder dan 15 procent van het Japanse bruto nationaal product.

Bovendien lijdt Japan onder een nietsontziende deflatie waardoor investeringen onaantrekkelijk zijn. De rente staat op bijna 0 procent, zodat geld uitlenen voor banken zeer onaantrekkelijk is. Nieuwe leningen zijn zelfs voor gezonde bedrijven moeilijk te krijgen.

Analisten en economen schreeuwen sinds jaren dat Japan radicaal aan de slag moet om de problemen op te lossen. Inflatie, zeggen zij, is een van de wapens waar de Bank van Japan gebruik van moet maken. De huidige bankgouverneur Hayami heeft hier altijd keihard tegen gevochten. De Bank van Japan heeft slechte herinneringen aan inflatie gedurende de naoorlogse jaren en is benauwd voor een herhaling. De centrale bank ziet inflatie als een monster dat niet te beteugelen is.

Fukui lijkt geen verandering in deze denkwijze aan te zullen brengen. Niet alleen maakte hij carrière in de anti-inflatiegarde van de Bank van Japan, maar hij spreekt zich ook herhaaldelijk uit tegen inflatie. Maandag zei hij tegen verslaggevers: „Ik kan inflatie niet zien als een tovermiddel.”

De twee vice-gouverneurs die Koizumi bekendmaakte, geven wat meer hoop. Toshihiro Muto, een voormalig onderminister van Financiën, en Kazumasa Iwata, hoogleraar aan de universiteit van Tokio en adviseur van Koizumi, hebben de naam ondernemender te zijn.

Vooral van Iwata zijn de verwachtingen hooggespannen. Iwata is een uitstekend econoom die zeer actief deelneemt aan het beleidsdebat dat gaande is in Japan. Hij spreekt regelmatig met de Japanse premier en kan zijn ideeën goed en overtuigend overbrengen. In tegenstelling tot Fukui ziet Iwata inflatie wel als een mogelijk wapen om de Japanse deflatie te verslaan. Hij pleit ook voor een snelle oplossing van het probleem van de oninbare leningen.

De keuze voor dit drietal geeft de indruk dat premier Koizumi zich -in plaats van het waarmaken van zijn hervormingsbeloftes- heeft geworpen op het scheppen van kansen door meer samenwerking. Het Japanse ministerie van Financiën, het kabinet en de Bank van Japan leken de afgelopen jaren meer op kleuters die aan het vechten zijn in de zandbak, dan op een groep experts die de grote Japanse problemen moet oplossen.

Fukui heeft de volledige steun van de ambtenaren van de Bank van Japan en van de top van het Japanse bedrijfsleven. Muto wordt gezien als een link naar het ministerie van Financiën en Iwata als brug naar het kabinet. Door deze drie te kiezen, trekt Koizumi de verschillende organisaties dichter bij elkaar. Het geeft een machtsevenwicht dat al jaren niet meer bestaan heeft.

Analisten zijn vooralsnog verdeeld over de vraag of dat meer of minder stagnatie tot gevolg heeft. Richard Jerram, analist bij ING Tokio, ziet echter weinig verandering: „De benoemingen zijn analoog aan vol gas geven terwijl de versnelling in zijn vrij en de auto op de handrem staat. We hebben nu tien jaar soortgelijke teleurstellingen gehad. Uiteindelijk zal de overheid oplossingen vinden voor oninbare leningen, deflatie en langzame groei, maar het ziet er niet naar uit dat dit in de nabije toekomst gebeurt.”