ITALIE: Juist woensdag werd er in het Italiaanse parlement ook over Irak gedebatteerd. Het was de eerste keer dat het sprak over dit onderwerp. Eerder werd er alleen in commissies over Irak gesproken. Premier Berlusconi betracht niet de grootste openheid en zegt in stilte aan een vredesplan te werken.

IERLAND: Ook het Ierse parlement wisselde woensdag van gedachten met de regering over Irak. In de ”Dail” was het de eerste keer dat er zo uitgebreid werd gediscussieerd. Het ging vooral om de verklaring die de EU-leiders maandagavond opstelden tijdens een ingelaste topontmoeting in Brussel. Ierland is geen lid van de NAVO en wil zoveel mogelijk neutraal blijven.

TURKIJE: Het Turkse parlement zou dinsdag stemmen over de inzet van enkele tienduizenden Amerikaanse militairen in Turkije als uitvalsbasis voor een mogelijke oorlog tegen Irak, maar dit is uitgesteld. Het land wil eerst toezeggingen van de VS voor meer giften en goedkope leningen. Turkije zal niet meedoen aan een aanval tegen het buurland, maar stelt wel militaire bases ter beschikking. De Turkse regering is verplicht het parlement toestemming te vragen voor de toelating van buitenlandse soldaten op het grondgebied.

EUROPEES PARLEMENT: Het Europees Parlement heeft het afgelopen halfjaar al enkele keren gesproken over Irak. In januari sprak het EP zich in een resolutie uit voor het voortzetten van de wapeninspecties onder gezag van de VN-Veiligheidsraad, echter zonder een einddatum te noemen. Over het gebruik van (militair) geweld bestond geen overeenstemming. Ook was er grote weerstand tegen een preventieve aanval van Amerikaanse kant. Al in september vorig jaar sprak het EP uit dat een militaire operatie alleen zou mogen plaatshebben als alle andere middelen zijn uitgeput.

GROOT-BRITTANNIE: Zeker gezien de centrale positie die de Britse premier Tony Blair inneemt rond een eventuele aanval op Irak, heeft het Britse Lagerhuis hierover nog weinig gedebatteerd. Formeel heeft de regering geen toestemming in het parlement nodig om een oorlog te beginnen. In september riep de premier onder grote politieke druk het Lagerhuis terug van reces om over de toenemende spanning te praten. In dat debat presenteerde Blair een rapport met een eigen inschatting van de toestand in Irak van de Britse regering, dat voor een groot deel zou zijn gebaseerd op tot dan toe geheime informatie. Daarna hebben premier Blair en zijn minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, volstaan met enkele verklaringen over Irak. De laatste week neemt de roep om een groot debat weer toe. Ook binnen de regerende Labour-partij groeit de roep om een parlementaire stemming over militaire steun aan een mogelijke aanval.

FRANKRIJK: De Franse Assemblée spreekt pas volgende week voor het eerst over de kwestie Irak. Het Franse parlement is sowieso een vrij machteloos orgaan. Bovendien heeft de Franse president grote persoonlijke bevoegdheden op het terrein van buitenlands beleid, waarvoor Chirac geen verantwoording aan het parlement schuldig is. In januari is er wel een gezamenlijke zitting van het Franse en Duitse parlement geweest in Versailles. Daar benadrukte president Chirac dat „oorlog niet onvermijdelijk” is.

DUITSLAND: Pas vorige week had er in de Bondsdag een groot debat over Irak plaats. Tijdens de NAVO-crisis verklaarde bondskanselier Schröder dat Duitsland de bescherming van Turkije niet in gevaar zal brengen. Maar eerst wil het land alle vreedzame middelen gebruiken om een oorlog te vermijden. Het Duitse rood-groene kabinet vormt de tegenpool van de Amerikaanse regering en is strikt tegen een oorlog. De oppositionele CDU staat veel sympathieker tegenover president Bush.

SPANJE: Premier Aznar kwam op de ochtend van de dag dat de Amerikaanse minister Powell zijn bewijsmateriaal in de Veiligheidsraad presenteerde, met min of meer dezelfde gegevens in de Spaanse volksvertegenwoordiging. Het was geen echte gedachtewisseling, hoogstens een uitwisseling van verklaringen. Aznar, een van de trouwste bondgenoten van Bush, zegt geen parlementaire goedkeuring nodig te hebben voor steun aan een gewapende aanval.

BELGIE: Ook in België heeft de regering-Verhofstadt zoveel mogelijk geprobeerd parlementaire debatten over Irak te vermijden. Half januari had er echter wel een discussie plaats. De premier nam daarin een milder standpunt in dan vorige week in de NAVO-crisis. De regering toonde ook geen enkel begrip voor de weerstand tegen het transport van Amerikaans militair materieel. Dit onderwerp kwam eind vorige week pas in Nederland aan de orde.

AUSTRALIE: Begin februari heeft de conservatieve regering van premier John Howard haar pro-Amerikaanse opstelling in een parlementair debat toegelicht. De oppositie eiste eerder een referendum over de kwestie, omdat volgens opiniepeilingen een meerderheid van de bevolking tegen is. De regering wijst dit echter af. De regering heeft beloofd in het parlement terug te komen zodra het werkelijk tot militaire actie komt.

CANADA: De Canadese regering heeft een parlementair debat over de kwestie Irak lang vermeden, maar deze week kwam premier Jean Chrétien toch naar het parlement om een verklaring af te leggen. Hoewel buurland VS de belangrijkste bondgenoot en handelspartner is, zal Canada geen aanval steunen die geen goedkeuring van de VN-Veiligheidsraad heeft.

VERENIGDE STATEN: Hoewel de Amerikaanse regering de spilpositie heeft in het debat rond een aanval op Irak, heeft het onderwerp nog nauwelijks op de agenda van het Congres gestaan. In augustus hield het Amerikaanse parlement enkele hoorzittingen over de risico’s die de Iraakse president vormt voor de wereldvrede. In oktober gaf het Congres president Bush toestemming geweld te gebruiken als alle diplomatieke bronnen zouden zijn uitgeput. Formeel heeft Bush die toestemming niet nodig, maar bij de herdenking van 11 september 2001 kondigde hij aan zowel de VN-route te lopen als naar het Congres te gaan.

IRAK: Ook het Iraakse parlement heeft al enkele keren over de Amerikaanse dreiging gesproken. In november adviseerde de volksvertegenwoordiging in een spoedzitting eenstemmig de VN-Veiligheidsraad de ontwapeningsresolutie 1441 niet aan te nemen. De resolutie was toen al unaniem aanvaard door de Veiligheidsraad. De verklaring gaf president Hussein toestemming „een passende beslissing te nemen om Irak te verdedigen.” Het parlement stelt zich „achter ons leiderschap in elke beslissing die het neemt.”