De Amerikaanse Republikeinse Partij sleepte dinsdag de gouverneurszetels van de staten New Jersey en Virginia in de wacht. In New Jersey domineerden de Democraten de afgelopen twaalf jaar. In Virginia maakten de ”Dems” de afgelopen acht jaar de dienst uit.Tijd dus voor een Republikeins feestje, woensdag. De partij verhief beide overwinningen –gevoegd bij een aantal electorale successen op lokaal niveau– direct tot politieke graadmeter. De populariteit van president Barack Obama zou, gezien deze uitslag, ernstig ter discussie staan. En de tussentijdse verkiezingen van volgend jaar, waarin een derde van de Senaat en het voltallige Huis van Afgevaardigden wordt herkozen, zouden bij voorbaat in het voordeel van de Republikeinen worden beslist.

De reden? Natuurlijk de economische crisis, die de door Democraten gedomineerde Amerikaanse regering volgens de Republikeinen uiteraard niet goed aanpakt. „Kiezers in beide staten maken zich ernstig zorgen over de richting waarin de economie zich beweegt en hebben het economisch beleid van het Witte Huis openlijk afgestraft”, aldus een triomfantelijke Republikeinse afgevaardigde Eric Cantor uit Virginia woensdag.

Onzin, meent de regering-Obama. „Ik denk niet dat de president deze verkiezingen nodig had om tot de conclusie te komen dat de Amerikaanse burger zich zorgen maakt over de economie”, sprak Witte Huiswoordvoerder Robert Gibbs gisteren op een persconferentie in Washington. Gibbs riep het verzamelde journaille ertoe op niet mee te doen aan de „hype” die de Republikeinen van hun verkiezingssucces proberen te maken.

„De Republikeinse overwinningen in deze twee gouverneursverkiezingen waren geen referenda over het optreden van president Obama”, aldus Gibbs. „Het ging hier om zeer lokale onderwerpen die niets met de president van doen hadden.”

Of Gibbs daarin helemaal gelijk heeft, staat te bezien. Wel degelijk is er in de Verenigde Staten sprake van een collectieve frustratie over de staat waarin de economie verkeert. Dat heeft weinig met „zeer lokale onderwerpen” te maken. Een Republikeinse aanpak –terugtredende overheid en belastingverlaging– van de economische perikelen kan voor een bepaalde categorie kiezers dan zeker een aanlokkelijk perspectief lijken.

Maar de suggestie dat de uitslag van de gouverneursverkiezingen in New Jersey en Virginia als een test voor het beleid van president Obama moet worden gezien, is veel te ver gezocht. Zo’n 57 procent van de kiezers in New Jersey staat achter het beleid van het Amerikaanse staatshoofd. Dat is exact het percentage stemmen dat Obama tijdens de presidentsverkiezingen in 2008 in deze staat vergaarde. Zijn populariteit in Virginia daalde weliswaar met 5 procentpunten, maar ook dat cijfer staat niet in verhouding tot de triomfantelijke taal die de Republikeinen momenteel bezigen.

Zij hebben ook de geschiedenis in dat opzicht niet mee. De kans dat een overwinning bij de gouverneursverkiezingen tot winst in de volgende parlementsverkiezingen zal leiden, is historisch gezien rond de 50 procent – en dus valt daar geen peil op te trekken. Wel is gebleken dat de partij van de nieuwe president meestal zetels verliest in de eerste tussentijdse verkiezingen.

Als er al van een verschuiving sprake is, dan is dat eerder binnen de Republikeinse Partij zelf. Beide kandidaten in de gouverneursverkiezingen in de staten New Jersey en Virginia probeerden hun conservatieve opvattingen tijdens de campagne uit alle macht te maskeren. En blijkbaar met succes.

Heel anders ging het in het 23e kiesdistrict van de staat New York, waar een parlementszetel te winnen was. De Republikeinen hadden aanvankelijk Dede Scozzafava voor deze post genomineerd, een voorvechtster van abortus en gelijkberechtiging van homoseksuelen. Conservatieve krachten binnen de partij schaarden zich echter achter de zeer behoudende Doug Hoffman en wisten uiteindelijk te bereiken dat Scozzafava zich uit de race terugtrok.

Het Witte Huis liet zich echter ook niet onbetuigd. Vicepresident Joe Biden reisde persoonlijk naar het New Yorkse kiesdistrict af om zijn steun aan de Democratische kandidaat Bill Owen te betuigen. En met succes, want Owen wist –zij het met een nipte voorsprong– Hoffman achter zich te laten. Voor het eerst sinds 1872 moet de Grand Old Party daar haar plaats aan de Democraten afstaan.

De tussentijdse verkiezingen van volgend jaar zullen vooral een strijd tussen gematigde en conservatieve krachten binnen de Republikeinse Partij aan het licht brengen. Als de Republikeinen nu al een electorale overwinning claimen, lijkt dat toch enigszins voorbarig.