De aanslagen hadden net als de aanslagen van 19 augustus plaats rond halfelf ’s ochtends, wat garant stond voor een maximumaantal slachtoffers. Opnieuw waren regeringsgebouwen het doelwit. Een duidelijke indicatie dat de aanslagen gericht waren tegen de Iraakse staat.Een dag later eiste de groep ”de islamitische staat van Irak” (ISI) de verantwoordelijkheid op. De ISI is een coalitie van soennitische groeperingen, waaronder de al-Qaidatak, in Irak. Uit de laatste aanslagen kan een aantal conclusies getrokken worden.

De aanslagen geven ten eerste een beeld van de omvang en het vermogen van de ISI, die hiermee aantoonde goed georganiseerd te zijn en over grote aantallen explosieven te beschikken. Bij de aanslagen werden twee minibusjes gebruikt, gevuld met zo’n 1200 kilo explosieven die zonder enige controle door het centrum van Bagdad konden rijden. Dit lijkt vrijwel onmogelijk zonder de medewerking van bepaalde elementen binnen het Iraakse veiligheidsapparaat. De afgelopen dagen zijn tientallen officieren gearresteerd.

In de tweede plaats geven de aanslagen een beangstigend beeld van wat Irak in eerste instantie te wachten staat in de aanloop naar de komende verkiezingen. Veel Irakezen vrezen echter vooral dat de situatie zal exploderen na de definitieve terugtrekking van de VS in 2011.

De niet-functionerende politiek in Irak ligt aan de basis van alle problemen. Irak begint steeds meer het ”Libanonscenario” te vertonen. Na jarenlange sektarische strijd begonnen de politieke partijen hun milities te ontwapenen. Vrijwel alle milities zijn verbonden met politieke partijen, die deze milities zien als een instrument om druk uit te oefenen op de andere partijen. Deze ontwapening had echter vooral plaats onder druk van de Verenigde Staten. De milities werden ontwapend, maar de wapens werden slechts opgeborgen.

De politieke partijen wantrouwen elkaar en hebben alle hun eigen agenda. De soennieten wantrouwen de sjiieten en hun banden met Iran. De sjiieten verdenken de soennieten ervan dat ze uiteindelijk weer streven naar het machtsmonopolie, terwijl de Koerden in de centralistische politiek van Bagdad een gevaar zien voor hun eigen aspiraties. Het Iraakse leger en de veiligheidsdiensten vormen een onderdeel van dit spectrum.

Onder druk van Amerika werden de Iraakse partijen gedwongen om hun geschillen op te lossen via politieke onderhandelingen in plaats van via gewapende milities. De VS voerden de afgelopen jaren een tweesporenbeleid in Irak. Enerzijds de Iraakse politici aanmoedigen om tot een politieke consensus te komen, die tot op heden ontbreekt. Anderzijds het opbouwen van een Iraaks veiligheidsapparaat, capabel om Irak te beschermen.

In dit kader werden duizenden officieren van Saddams Ba’athpartij gerehabiliteerd en keerden terug op hun oude posten. Een ontwikkeling die vooral de sjiieten met argusogen gadeslaan. Dit wantrouwen werd versterkt door de recente aanslagen, die door een soennitische beweging werden uitgevoerd. De sjiieten vermoeden echter de betrokkenheid van Ba’athofficieren hierbij.

Irakezen hebben het gevoel dat politiek en leger hen niet kunnen beschermen, wat kan leiden tot een vicieuze cirkel. Het gebrek aan veiligheid zal ertoe leiden dat men zich weer gaat organiseren in gewapende milities, die hun wijken moeten beschermen. De huidige situatie lijkt volgens vele deskundigen meer op een ‘wapenstilstand’ waarin alle partijen hun messen slijpen en zich gereedmaken voor de nieuwe situatie na het vertrek van de Amerikanen in 2011.

De ISI beoogt met zijn aanslagen het scheppen van een nieuwe toestand van sektarisch geweld in Irak. Zoals in vele Arabische staten zal hierbij de positie van het leger van doorslaggevend belang zijn. Een tweede scenario is ook niet denkbeeldig. De op 16 januari 2010 geplande verkiezingen dreigen uitgesteld te worden.

De aanslagen maken duidelijk dat Irak een bloedige en gewelddadige periode tegemoet gaat. Het kan de huidige Amerikaanse regering, die haast wil maken met de terugtrekking, nog voor grote problemen plaatsen.