Alleen één handtekening ontbreekt nog. Zodra die onder het document staat, kan het in werking treden. De politieke elite in de Unie hoopt dat uiterlijk aan het einde van het jaar de bestuurlijke hervormingen hun beslag krijgen. Vanuit de presidentiële residentie in Praag doemde eind vorige week echter een nieuwe barrière op. Zelfs de Tsjechische premier Fischer was erdoor verrast. Hij betreurde dat zijn partijgenoot op dit punt geen overleg met hem had gepleegd.Het staatshoofd wenst een voetnoot bij de tekst. Hij wil naar zijn zeggen via een uitzonderingsbepaling voorkomen dat nabestaanden van de zogeheten Sudetenduitsers eventueel bezittingen opeisen. Genoemde bevolkingsgroep werd na de oorlog uit Tsjecho-Slowakije verdreven, op grond van een decreet van Benes, de toenmalige machthebber daar. Voor het ratificatieproces dreigt door de jongste ontwikkeling verdere vertraging.

Wie is Vaclav Klaus? Econoom en politicus met liberale standpunten. Na zijn afstuderen in 1963 werkte hij een aantal jaren bij een wetenschappelijk instituut. Later verwierf hij de aanstelling tot hoogleraar financiën. Hij publiceerde een flinke stapel boeken over economische, sociale en politieke onderwerpen en grossierde in internationale prijzen en eredoctoraten.

In 1989, na de omwenteling, verscheen hij op het politieke toneel. Hij werd in eerste instantie minister van Financiën. Klaus behoorde tot de oprichters van de Democratische Burgerpartij (ODS). Die behaalde in 1992 de zege bij de eerste vrije parlementsverkiezingen. De bewindsman promoveerde tot premier.

Bij de stembusgang in 1996 verdedigde hij zijn beleid met succes, maar in 1997 sneuvelde de regeringscoalitie en bood hij zijn ontslag aan. In 1998 trad hij aan als voorzitter van het parlement. Dat verkoos hem in februari 2003 tot president van de republiek, een nagenoeg louter ceremoniële functie. Hij was op die post de opvolger van Vaclav Havel. In 2008 begon hij aan een tweede termijn van vijf jaar.

Inmiddels heeft Klaus, die weigert de Europese vlag te laten wapperen boven zijn paleis, zich ontpopt als een van de belangrijkste tegenstanders van de pleitbezorgers van een verdere eenwording binnen de EU. We mogen hem langzamerhand aanmerken als de ultieme verpersoonlijking van het verzet tegen ‘Lissabon’. Hij onderhield openlijk contacten met de Ierse zakenman Ganley, aanvoerder van de campagne om de burgers van het eiland een ”nee” te ontlokken bij het referendum. Thans verkeert het staatshoofd in de positie om in z’n eentje het verdrag de voet dwars te zetten.

Overigens lijkt hij daarbij steun te genieten van bijvoorbeeld de leider van de Britse Conservatieven, David Cameron. Die verovert waarschijnlijk in mei of juni volgend jaar, bij de verkiezingen in het VK, het premierschap. Als het ontwerp dan niet van kracht is, zal hij de bevolking alsnog rechtstreeks, via de stembus, een oordeel vragen; een nachtmerrie voor de EU.

Klaus kwam door zijn eurosceptische ideeën en zijn eigenzinnig optreden al diverse malen in botsing met het Europees Parlement. In december 2008 gingen de fractievoorzitters bij hem op bezoek, met het oog op het EU-voorzitterschap van Tsjechië in de eerste helft van 2009. De president, die trouwens ook niets voelt voor een beleid om de klimaatverandering te bestrijden, nam het gesprek stiekem op en bracht, tot woede van zijn gasten, een deel ervan naar buiten.

Afgelopen februari was hij in Straatsburg om een toespraak te houden in het EP. Hij greep die gelegenheid aan om zijn denkbeelden over Europa uiteen te zetten. Uit ongenoegen over de geventileerde opvattingen verlieten tientallen parlementariërs demonstratief de vergaderzaal.

„Er was en is naar mijn overtuiging voor Tsjechië geen alternatief voor het lidmaatschap van de EU”, verzekerde hij zijn gehoor. Maar de samenwerking moet zich in zijn visie beperken tot het waarborgen van de vrijheid en, met behulp van de markteconomie, van de welvaart.

Klaus plaatste vraagtekens bij het democratisch gehalte van het Parlement. Hij wees erop dat het geen volk vertegenwoordigt. „Er is geen Europees volk en geen Europese natie.”

Voorts constateerde hij dat dit orgaan geen oppositie kent. Volgens hem krijgen degenen met een afwijkende mening het stempel opgedrukt van vijanden van de integratie. Daaraan voegde hij toe: „Niet zo lang geleden leefden wij in ons deel van het continent ook in een systeem dat geen alternatief toestond en geen parlementaire oppositie.”