„De verdeeldheid in de NAVO komt niet niet door Amerika, maar door de Duitsers, de Fransen en die idiote Belgen”, poneert Van Eekelen. Het dwarsliggen van de Fransen is het probleem niet. „De Amerikanen hebben ermee leren leven dat de Fransen moeilijk doen, want uiteindelijk doen ze altijd mee. Ze willen in het Midden-Oosten een rol blijven spelen. De Fransen willen hun invloed optimaliseren en schrikken er niet voor terug om lastig te doen, maar uiteindelijk kiezen ze eieren voor hun geld.

Frankrijk ziet zijn positie als permanent lid van de Veiligheidsraad als een bevestiging van zijn identiteit. Maar tegelijk beperkt dat de ruimte van de Fransen. Als ze niet met de Amerikanen meedoen, gooien de Amerikanen de Veiligheidsraad in de prullenbak. En dan zijn de Fransen en de Chinezen veel verder van huis. Zolang ze hopen dat de Veiligheidsraad in de toekomst iets betekent, zullen ze zich matigen. Zelfs de Russen doen dat.”

Het probleem zit veel meer bij Duitsland, denkt het huidige VVD-Eerste-Kamerlid. „Het heeft de Amerikanen natuurlijk ontzettend gestoken dat Duitsland, als voorzitter van de Veiligheidsraad, zegt dat het zelfs tegen een oorlog blijft ook als de Veiligheidsraad ertoe besluit. Ik zag de Duitse minister Fischer van Buitenlandse Zaken op tv zeggen dat hij „gewoon niet geloofde” wat Powell vorige week bij de VN had gezegd. Dat zal Colin Powell hem nooit vergeven. Het vertrouwen in de atlantische verhoudingen is helemaal weg bij de Duitsers.”

Prof. Volten zei gisteren dat de Fransen in de fuik zouden zwemmen als ze zouden meegaan in het NAVO-besluit, met als gevolg dat ze in de Veiligheidsraad niet meer kunnen tegenstemmen.

„Dat vind ik een heel gezochte redenering. Volgens mij kun je de bescherming van Turkije wel los zien van een interventie in Irak.”

Hebben de Amerikanen anderzijds wel voldoende gedaan om de bondgenoten te overtuigen?

„Ik vind van wel. Je kunt de Amerikanen veel verwijten, maar over Irak niet. Door de Europeanen is Bush overtuigd dat hij naar de VN-Veiligheidsraad moest gaan. Daar heeft hij voor elkaar gekregen dat de wapeninspecties zijn hervat. En hij zegt nu, met het laatste rapport van Blix in de hand, dat we moeten handelen. En gelijk heeft hij, want aan een VN die alleen maar resoluties aanneemt en verder niet optreedt, heeft de wereld geen behoefte.

Het tv-interview met oud-premier Van Agt deze week vond ik eerlijk gezegd een schandalig verhaal. Hij is kritisch op de Amerikanen, omdat ze te weinig samenwerken met de rest van de wereld over bijvoorbeeld milieu en zo. Maar over Irak zijn ze juist constant in overleg. Anderzijds weet ik dat ze het wel hard spelen.”

Het debat gisteren in de Tweede Kamer vond Van Eekelen „een schandalige vertoning.” „Het ging over de vraag of je je vandaag mag voorbereiden op de bescherming van Turkije of over drie dagen. Dat toont toch wel aan dat Europa geen strategisch inzicht heeft. Dat hebben de Amerikanen wel. We praten op twee geheel verschillende golflengtes. Een militair bondgenootschap moet zich altijd voorbereiden op de slechtste scenario’s. Het zou toch vreemd zijn als de NAVO pas aan militaire planning mag doen op het moment dat de Veiligheidsraad besluit om al te handelen.

Het besluit tot daadwerkelijke militaire actie door de NAVO is natuurlijk een zwaarwichtig besluit dat je niet zomaar neemt. Maar het besluit om voorbereidingen te treffen voor verschillende scenario’s zou volgens mij niet met een veto mogen worden getroffen.”

Hoe vindt u de aanpak van NAVO-topman Robertson?

„Hij is begonnen over een vrij ruime planningsopdracht. Dat wilde men niet. Toen heeft hij het gegooid op artikel 5, dat gaat over collectieve verdediging. Dat mocht ook niet. Daarna is hij op artikel 4 gaan zitten, dat gaat over consultatie door een lidstaat die zich bedreigd voelt. Dat kun je niet weigeren. Gisteren heeft hij het voorstel zo beperkt mogelijk geformuleerd, namelijk alleen „hulp” aan Turkije. Die artikel-4-lijn waarop Robertson nu zit, moet volgens mij altijd iets opleveren.”

De International Herald Tribune schreef gisteren dat de drie pilaren van internationale samenwerking op hun grondvesten staan te schudden: de NAVO, de EU en de VN.

„Dat is waar. Als deze organen scheuren over Irak, hebben we dat als Europeanen wel zelf op ons geweten. Nogmaals, als wij willen dat de Amerikanen naar de VN gaan, moeten wij ook accepteren dat er serieus iets gaat gebeuren.”

Denkt u dat de internationale gemeenschap er nog uitkomt?

„Dat hangt af van het rapport van Blix. Als hij morgen zegt dat Irak niet genoeg meewerkt, heeft Saddam het gehad. Dan is het nog een kwestie van weken. Langer wachten heeft dan ook geen zin meer.”