Kufuor geldt als de belichaming van het ‘andere’ Afrika. Onder zijn bewind in Ghana (2001-2009) kende het land grote economische groei, floreerde het onderwijs en verbeterde de gezondheidszorg. Het aantal mensen onder de armoedegrens in Ghana daalde met meer dan 28 procent. Er kwamen buitenlandse investeerders en hoogopgeleide Ghanezen in de diaspora keerden terug naar hun thuisland.In januari dit jaar trad hij bovendien terug als president omdat hij de grondwettelijke limiet van twee termijnen had bereikt, een wetsgetrouwheid die nog altijd hoogst ongebruikelijk is in Afrika. De leider van de oppositiepartij, John Atta Mills, volgde hem op.

Geen wonder dat Kufuor in het Westen een graag geziene gast is. Vorige week was hij op uitnodiging van minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking korte tijd in Nederland, op doorreis vanuit de Verenigde Staten naar Japan. Kufuor sprak in Den Haag over ontwikkelingssamenwerking en ging in Leiden bij het Afrika Studie Centrum in gesprek met belangstellenden over zijn regeerperiode en de toekomst van Afrika.

De 70-jarige staatsman benadrukte in Leiden het grote belang van goed bestuur. Hij is er trots op dat Ghana als eerste land in Afrika een ‘examen’ voor goed bestuur van de Afrikaanse Unie onderging. „Veel landen stonden sceptisch tegenover het programma, maar toen ze de vooruitgang van Ghana zagen, ontstond er belangstelling”, zegt de rijzige Ghanees.

Het is voor veel Afrikaanse regeringen echter lastig om kritische geluiden in de samenleving te accepteren, weet Kufuor. Hij gaf de media vrij spel, maar erkent eerlijk dat zijn regering zich na enkele maanden achter de oren krabde. „De kranten en de radiostations schoten als paddenstoelen uit de grond, om vervolgens forse kritiek op ons te leveren. Toen dachten we: hebben we eigenlijk wel een goede beslissing genomen? We beseften echter wel dat we als regering niet de democratie konden promoten en ondertussen tegengesteld te handelen.”

In Ghana bestond er veel kritiek op de te volgzame houding die Kufuor zou hebben aangenomen tegenover instanties als de Wereldbank en het IMF. Ghana stapte onder Kufuor in een schuldsaneringsprogramma van de organisaties. Voor kwijtschelding van (een deel van) de schuld stelden die echter wel voorwaarden zoals het op orde brengen van de staatsfinanciën. Daarvoor waren bezuinigingen nodig, die vooral ten koste van de arme Ghanees zouden zijn gegaan.

Kritiek was er ook op de corruptie, die ook onder Kufuor voortwoekerde. Kufuor ontkent niet dat de ontwikkeling ook in Ghana met vallen en opstaan gaat, maar hij is trots op de groei van 7,3 procent die Ghana in 2008 bereikte. De hulp van buitenaf was daarvoor noodzakelijk, aldus Kufuor. „In 2001 was Ghana failliet.”

De oud-president is zich ervan bewust dat de ontwikkeling die Ghana heeft doorgemaakt niet in elk Afrikaans land op die manier mogelijk is. „Afrika wordt vaak als één land bejegend, maar bestaat uit 54 verschillende staten. Daaronder zitten ook zogenoemde falende staten. Je kunt van een land als Congo niet verwachten dat de problemen zich daar zomaar oplossen.”

Kufuor was van 2007-2008 voorzitter van de Afrikaanse Unie (AU) en bemiddelde met succes in onder meer Ivoorkust en Sierra Leone. Hij gelooft niet dat de organisatie strenger had moeten optreden tegen een land als Zimbabwe. „Er zijn heel veel problemen in Zimbabwe. We bidden allemaal dat daar een oplossing komt. Maar die komt er alleen door veel met elkaar te praten. Stukje bij beetje komen we verder.” Kenia heeft in de ogen van de staatsman een nieuwe constitutie nodig, waarin de rechten en plichten van de verschillende volken zijn vastgelegd.

Hoewel Kufuor niet blind is voor het geringe democratische gehalte van veel Afrikaanse landen, is hij niet pessimistisch. „Het heeft tijd nodig, maar ik geloof dat de toekomst verandering zal brengen. De grote, sterke mannen, moeten pas op de plaats maken.” Kufuor denkt dat er onder de gewone bevolking meer bewustwording zal ontstaan door de hoge vlucht van mobiele telefonie en andere communicatiemiddelen… „Daardoor zullen regeringen zich niet meer alles kunnen veroorloven.”

Op de controlerende functie van de samenleving vertrouwt Kufuor ook als het gaat om de exploitatie van de recent gevonden olie voor de kust van Ghana. Olie is vaak een bron van conflicten. Kufuor is er echter blij mee. „Het is een zegen. Met de opbrengsten kan ook de ontwikkeling in het arme noorden van Ghana een stimulans krijgen.”