Buitenland

Nieuwe NAVO-topman als jongen al pro-Amerikaan

De nieuwe secretaris-genereaal van de NAVO, Anders Fogh Rasmussen, heeft in zijn acht jaar als premier van Denemarken de positie van zijn land in de NAVO sterk verbeterd.

Wim Verseput
31 July 2009 21:22Gewijzigd op 14 November 2020 08:23
De nieuwe secretaris-genereaal van de NAVO, Anders Fogh Rasmussen, heeft in zijn acht jaar als premier van Denemarken de positie van zijn land in de NAVO sterk verbeterd. Foto EPA
De nieuwe secretaris-genereaal van de NAVO, Anders Fogh Rasmussen, heeft in zijn acht jaar als premier van Denemarken de positie van zijn land in de NAVO sterk verbeterd. Foto EPA

Binnen de liberale partij van Rasmussen is aan de positie van de NAVO ook nooit getornd. Als premier heeft hij dat beleid ook met verve uitgedragen.Zo bezien was Rasmussen van het begin af aan een grote kanshebber voor deze post in Brussel. Hoewel er op het laatste moment toch nog tegenstand tegen zijn kandidatuur was van Turkije.

Sommigen beweren dat de Deen de post altijd al heeft willen hebben. Totdat benoeming vaststond, bleef hij deze ambitie echter steevast ontkennen. „Ik blijf premier”, zei hij herhaaldelijk als de geruchten omtrent zijn kandidatuur aan de orde kwamen.

In de jaren tachtig was de opstelling van Denemarken in de NAVO heel anders. Toen verklaarden de Denen hun land tot kernwapenvrije zone.

Ook bij het ontstaan van de NAVO in 1949 speelde Denemarken geen voortrekkersrol. De neutraliteitsgedachte had bij grote groepen in de Deense samenleving nog lang niet afgedaan. De politieke druk om het voorbeeld van Zweden te volgen en geen aansluiting te zoeken bij het defensieverdrag was sterk, maar niet sterk genoeg.

Die vroegere Deense terughoudendheid kan niemand Rasmussen verwijten. Hij werd pas in 1953 werd geboren.

Vanaf zijn middelbareschooltijd is Rasmussen een verklaarde pro-Amerikaan en conservatieve liberaal geweest. Hij bevond zich daarom niet onder de massa’s die in die tijd de straat op gingen voor betogingen tegen de VS en de oorlog in Vietnam. Hij was wars van alle vormen van links in de politiek.

Rasmussen ontwikkelde zich later tot partijideoloog. Als parlementariër maakte hij in de oppositiejaren furore met felle betogen tegen het geldverslindende collectivisme van sociaaldemocraten. Het staatsapparaat speelde volgens hem een veel te grote rol in Denemarken, aldus Rasmussen. Die gedachten werkte hij uit in zijn boek ”De minimale staat”. Toen hij in 2001 premier werd, waren de verwachtingen dan ook hoog.

Toch kunnen veel Deense liberalen krap acht jaar later enige teleurstelling niet onderdrukken. Ondanks de leiding van Rasmussens partij is de overheidssector almaar blijven groeien. Denemarken is in de OESO nu zelfs het land waar de overheid de grootste hap neemt uit het bruto nationaal inkomen.

Het buitenlands beleid is onder premier Rasmussen daarentegen wel veranderd. Denemarken verleende bij de inval in Irak in 2003 actieve militaire steun aan Amerika.

Rasmussen bracht toen de gemoederen flink aan de kook door te verwijzen naar de passieve en weinig glorieuze rol van Denemarken bij de invasie van de Duitsers in april 1940. Denemarken capituleerde al na enkele uren en de regering gooide het op een akkoordje met de bezetters. Rasmussen: „We kunnen niet meer zoals toen aan de kant blijven staan en het vuile werk door anderen laten opknappen.” Nog niet eerder nam een regeringsleider ooit zo duidelijk afstand van het Deense beleid in de eerste oorlogsdagen.

In de Europese Unie bleef Denemarken onder Rasmussen vasthouden aan zijn voorbehouden. Het land wist in 1993 vier belangrijke beperkingen te bedingen, onder meer ook ten aanzien van een gemeenschappelijke Europese defensie. Als topman bij de NAVO zal Rasmussen in die kwestie dus voorzichtig moeten opereren.

Als Deens regeringsleider ontwikkelde Rasmussen zich vooral tot een man van de consensus, die bereid bleek tot vergaande compromissen. Dat verklaart wellicht dat het tot radicale omwentelingen rond de (financiering van de) welvaartsstaat niet echt is gekomen. En in de discussie over de multiculturele samenleving en de oprukkende islam houdt hij zich op de vlakte.

Net als de meeste Denen is Rasmussen lid van de lutherse staatskerk. Maar godsdienst is voor hem een privézaak waarover hij zich niet uit.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer