Verwarring rond foto Iraanse Neda
Ze is het internationale symbool geworden van het Iraanse protest: Neda Agha-Soltan, de 26-jarige vrouw die op straat werd doodgeschoten door een onbekende scherpschutter. De man die de gruwelijke beelden van haar laatste minuten vastlegde zond de video naar een bevriende Iraanse asielzoeker in Nederland, die hem vervolgens de wereld over stuurde via internet.
„We waren op straat en hoorden een schot. We dachten eerst dat het vuurwerk was”, vertelde de man aan zijn in Nederland wonende kennis. „Opnieuw werd er geschoten; ik zag dat Neda niet in orde leek en rende naar haar toe.” Zijn vriend, een arts, probeerde nog hulp te bieden aan de voor hen beiden onbekende vrouw. Maar dat was zinloos. Binnen twee minuten overleed Neda.De beelden van het videofragment gaan door merg en been. Net voordat Neda sterft, kijken haar verbijsterde ogen recht in de camera. Daarna stroomt er bloed over haar gezicht. Stemmen verworden binnen seconden tot geschreeuw, een crescendo van hulpeloosheid.
„De eerste keer dat ik de video zag begon ik te huilen”, zegt Hamed, de in Nederland wonende asielzoeker die zijn achternaam en woonplaats geheim wil houden. „Ik kan niet uitleggen hoe enorm mijn lichaam beefde. Zeker een minuut of vier was ik zo verward dat ik alleen maar kon huilen.”
Hamed, een 35-jarige grafisch ontwerper die eind 2008 naar Nederland vluchtte nadat de politie zijn woning doorzocht als reactie op zijn blog, besefte onmiddellijk dat de hele wereld de beelden van de stervende Neda moest zien. „Dit schokte me. En tergelijkertijd dacht ik: Ik moet het publiceren. Iedereen in de wereld moet weten wat ze aan het doen zijn met mijn landgenoten.”
Al vanaf het moment dat het na de verkiezingen in Iran onrustig werd, begon Hamed informatie over de demonstraties op zijn facebook op internet te zetten. Hij zette de betreffende video ook op die pagina, evenals op CNN i-report en de video-uploadwebsite YouTube. Verder stuurde hij het filmpje de BBC. „Vijf minuten later was er al een gigantisch aantal e-mails binnen.” Het symbool van verzet was geboren.
Er was aanvankelijk niets bekend over wie Neda was en wat ze deed op de plek waar ze stierf. Dit veroorzaakte een tragisch misverstand.
Dr. Amy L. Beam, een Amerikaanse consultant in de it-sector, zag op 21 juni de tv-beelden van demonstraties in Iran. „Nieuwslezers bleven herhalen dat het een ‘Twitterrevolutie’ was geworden. Ik had Twitter nooit gebruikt om naar nieuws te zoeken, maar dit haalde me over.”
Via Twitter vond ze Hameds video. Nog maar 120 mensen hadden hem gezien. Ze nam contact met hem op. „Hij dacht dat haar naam Neda Soltani was.” Beam zocht op facebook en vond een vrouw met die naam. „Ik ben niet degene die je zoekt”, schreef deze persoon echter.
Soltani stelde zelf ook een onderzoek in. De informatie die ze vond, plaatste ze op de facebookpagina van Beam. Facebook plaatst een profielfoto naast elk bericht. Mensen die Neda Soltani’s informatie zagen, namen automatisch aan dat haar foto, een gezicht omlijst door een gekleurde hoofddoek, die van de neergeschoten vrouw was.
Soltani’s foto verspreidde zich vervolgens als een virus over de wereld. Hij verscheen op websites, spandoeken en plakkaten. Zelfs nieuwsmedia gebruikten hem. Zij werd het ‘gezicht’ van de revolutie. De hevig geschrokken Soltani schreef Beam: „Om je de waarheid te zeggen, ik ben erg bang!!!”
Verscheidene nieuwsmedia hebben inmiddels interviews gehad met familieleden en vrienden van Neda Agha-Soltan. Zij en haar muziekleraar kwamen met hun auto vast te zitten in een demonstratie. Neda stapte uit voor wat frisse lucht en werd neergeschoten. Er is nu ook een foto van Agha-Soltan in omloop, maar Soltani’s foto blijft circuleren.