„We hebben een nuttige discussie gehad over doelen om de uitstoot terug te dringen. Dat was voor het eerst sinds we in 2005 de onderhandelingen zijn begonnen”, aldus Alf Wils, klimaatafgevaardigde van Zuid-Afrika. „Dat is een eerste stap. De uitdaging is de verschillende opties om te zetten in echte afspraken”, liet hij weten.Dat moet gebeuren voor de echte VN-klimaattop in de Deense hoofdstad Kopenhagen in december. Daar moet een verdrag worden beklonken dat zal dienen als opvolger van het ­Kyotoprotocol, dat in 2012 afloopt. Tot Kopenhagen zijn er nog zeker drie tussentoppen en een aantal bijeenkomsten van de grootste vervuilers om tot een definitief actieplan te komen.

De partijen hebben in Bonn geen stevige plannen gemaakt, concludeerde de Franse delegatie. Vergeleken met eerdere sessies „is de houding constructiever, maar zijn de ambities kleiner”, aldus ambassadeur Brice Lalonde. Volgens hem weten alle partijen wat er moet gebeuren om de opwarming van de aarde tegen te gaan, maar wil niemand zich nog vastleggen.

India toonde zich zeer ontevreden. „Er is haast geen vooruitgang geboekt om de belangrijkste doelen van deze onderhandelingen te halen”, aldus de Indiase afgevaardigde Ahyam Saran. „Sommige individuele doelen voor het terugdringen van uitstoot zijn veel lager gesteld dan nodig is om het tij te keren. En er zijn ontoelaatbare pogingen gedaan om het afgesproken minimum aan uitstoot te verlaten.”

India wil net als China dat de rijke landen hun uitstoot met 40 procent terugdringen ten opzichte van 1990. Alleen de EU heeft zichzelf een doel gesteld dat daarbij in de buurt komt, van 20 procent en mogelijk 30 als andere landen aanhaken. Japan zette een domper op het overleg door aan te kondigen de uitstoot met slechts 8 procent te willen verminderen.

Yvo de Boer, hoofd van het VN-milieubureau UNFCCC, temperde eerder deze week de verwachtingen al door te zeggen dat Kopenhagen geen compleet verdrag zou opleveren. Na de top zouden nog veel puntjes op de i gezet moeten worden.

Toch zei de Nederlander aan het einde van de tussentop in Bonn dat er wel sprake is van vooruitgang. Volgens hem zijn de standpunten van de landen opgehelderd. „Ik kijk terug op een betekenisvolle sessie”, aldus De Boer.

„Er heerst een totaal gebrek aan gevoel voor urgentie. De onderhandelingen gaan met een slakkengang”, was de conclusie van Donald Pols van het Wereld Natuur Fonds.