Het miezert in Utrecht. Alle kleur lijkt uit de stad weggetrokken. Grijze lucht, grijze gebouwen, grijze wegen. In het voorbijrazende verkeer op het Westplein doorbreken drie opvallend gekleurde scooterrijders de somberheid die vandaag de rest van de stad als een deken bedekt. Ze staan onder een paar boompjes te schuilen voor de enkele spetters die vallen.Fleurig zijn de drie zeker, met hun felgele broek en jas. Een reflecterend oranje hesje met ”verkeersregelaar” erop hangt over hun jas. Aan de linkerkant van het tenue is een portofoon bevestigd, waaruit nu en dan de ietwat krakende stem van een collega klinkt. Zo houden ze contact met de verkeerscentrale en andere verkeersregelaars.

Dotteraar

„Het werk van een verkeersregelaar is het planmatig regelen van het verkeer”, vertelt drs. Mark Ponne, commercieel directeur van Traffic Support. Ponne is chef van de drie scooterrijders. „Een verkeersregelaar is een soort dotteraar. Hij zorgt ervoor dat het verkeer kan doorstromen rond een gebied waar bijvoorbeeld de straat is opgebroken of een evenement plaatsvindt.”

Weggebruikers overzien niet altijd dergelijke verkeerssituaties. Ze zijn onzeker of snappen de aanwijzingen van de verkeersregelaar niet. Dat kan zich in extreme gevallen uiten in geweld. Regelmatig duiken in de media berichten op over gewelddadige incidenten.

Ponne relativeert de ernst van de zaak: „Bij ons bedrijf, met 300 man in dienst, zijn de voorvallen op één hand te tellen.” Hij denkt dat zich vooral bij kleinere evenementen problemen voordoen. „Daar werken veel vrijwilligers die alleen een theoriecursus hebben gevolgd.” Verkeersregelaar Vincent de Leeuw: „Zij hebben totaal geen inzicht.”

Ponne benadrukt het belang van een goede training. „We leren onze mensen niet alleen hoe ze het verkeer moeten regelen, maar ook wat ze moeten doen en laten als ze met agressie worden geconfronteerd. Verkeersregelaars moeten vakmensen zijn.”

Collega Bril sluit zich daar –op z’n scooter– bij aan. „Je leert om op een professionele manier met agressie om te gaan. Als iemand begint te schelden, moet je niet even hard terugschelden. Dan krijg je namelijk een explosieve situatie. Je kunt beter rustig uitleggen wat er aan de hand is. Soms stel ik me eerst even voor, dat scheelt al een hele hoop. Bestuurders zijn vaak onzeker, want ze snappen niet precies wat er gebeurt.”

Frustratie

Bij Truck Tour Tilburg vond eind april een gewelddadig incident plaats. Tijdens het evenement kunnen mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking een dagje meerijden in een vrachtwagen. Dit jaar waren er 270 trucks bij betrokken. Om alles in goede banen te leiden, zette de organisatie zo’n 230 verkeersregelaars in.

De vrijwilligers kregen allemaal een training van de Tilburgse politie. Toch ging het fout. Een regelaar werd over zijn voet gereden door een nijdige automobilist. Uit frustratie gaf de verkeersregelaar een klap op de auto, waarop de automobilist uitstapte en hem recht in het gezicht sloeg. De agressieveling werd opgepakt.

Jan Luijten, lid van de commissie verkeersregelaars van Truck Tour Tilburg, is bezorgd. „Vanuit de overheid moet er meer aandacht besteed worden aan de bescherming van verkeersregelaars. Weggebruikers zijn strafbaar als ze de aanwijzingen van de regelaars niet opvolgen. Veel mensen weten dat niet.”

Luijten meent dat het steeds erger wordt met geweld in het verkeer. Daarom organiseerde de commissie een protestdemonstratie bij de rechtbank in Breda op het moment dat de automobilist werd voorgeleid. Zo’n zestig verkeersregelaars gaven blijk van hun ongenoegen. „De afgelopen keer hadden we bij Truck Tour Tilburg vijftien meldingen van mensen die doorreden na een stopteken. Dat kan zo niet. Agressie moet harder worden aangepakt”, benadrukt Luijten. „Gelukkig werkt de politie hier volop aan. Bovendien moeten er strengere straffen komen.”

Fileleed

Op het Westplein miezert het nog steeds. De drie kleurrijke scooterrijders zijn onderdeel van het project Utrecht Bereikbaar, waarbij de gemeente tientallen wegen opnieuw aanlegt en verbetert. De werkzaamheden zorgen voor veel fileleed. Om de pijn te verzachten en de doorstroming te bevorderen, zet de gemeente verkeersregelaars in. Dankzij de scooters zijn ze overal in Utrecht snel inzetbaar.

Regelaar Jacob Schoormans: „Wij zorgen ervoor dat het verkeer toch kan doorstromen. Vroeger zou de gemeente bij werkzaamheden de hele straat dichtdoen, nu blijft er beperkt verkeer mogelijk. Bijvoorbeeld voor het bevoorraden van winkels. Daarmee beperk je de economische schade van een wegafzetting.”

Politietaken

Het inzetten van vrijwilligers biedt veel voordelen. „Vrijwilligers nemen een aantal taken van de politie over”, verklaart Ad van Gorp, opleider van verkeersregelaars en verkeersbrigadiers bij de politie Midden- en West-Brabant. Hij verzorgde onder andere de training voor Truck Tour Tilburg. „De politie heeft nu zo’n 30 procent minder mensen nodig. Dat scheelt in de personeelskosten. Onze taak is nu vooral het opleiden en controleren van vrijwillige verkeers­regelaars.”

Een training duurt anderhalf uur. Daarna mogen de verkeersregelaars de straat op. Van Gorp vindt dat niet te weinig. „De opleiding van betaalde professionals duurt vaak een dag of drie, maar zoiets kun je van onbetaalde vrijwilligers niet vragen. Ze zouden anders niet meer te krijgen zijn. Organisatoren van kleine evenementen kunnen geen vakmensen betalen, dus moeten ze wel vrijwilligers inzetten.”

Van Gorp pleit voor een halfjaarlijkse campagne waarin duidelijk gemaakt wordt wat de bevoegdheden van verkeersregelaars zijn. Bijvoorbeeld via lokale omroepen of kranten, maar ook landelijk is meer aandacht nodig, vindt hij. „Weggebruikers moeten de verkeersregelaar gehoorzamen. Ze zijn de rechterhand van de politie in het verkeer. Ik hoor mensen achteraf vaak zeggen dat ze dachten dat een verkeersregelaar helemaal niets te zeggen had. Maar ja, dan hebben ze al een boete van 150 euro te pakken.”

Het regelen van het verkeer was vroeger een politietaak, maar sinds een jaar of vijftien nemen professionele en vrijwillige verkeersregelaars steeds vaker die functie over. Ze zijn voor de wet gelijkgesteld aan verkeersagenten.

Veel verkeersdeelnemers weten dit niet en denken dat verkeersregelaars geen bevoegdheden hebben. Wie echter een stopteken van een regelaar negeert, riskeert een boete van 150 euro. Daarbij maakt het niet uit of de verkeersregelaar een professional of een vrijwilliger is.

Sinds 1 maart geldt er nieuwe regelgeving met betrekking tot verkeersregelaars. De meest in het oog springende wijziging gaat om het hesje. Het woord ”verkeersregelaar” verdwijnt van het kledingstuk. De bovenkant van de hes wordt fluorescerend geel en de onderkant fluorescerend oranje. Op het scheidingsvlak tussen deze kleuren komt een grote reflecterende driehoek. Het duurt even voordat het nieuwe hesje het beeld bepaalt: de overheid heeft een overgangstermijn van vijf jaar ingesteld.

De politie verzorgt daarnaast niet meer de aanstelling van een verkeersregelaar, maar de gemeente. Voor elke gemeente moet nu een apart pasje aangevraagd worden. Daarmee kan de regelaar zich identificeren, zodat de politie gemakkelijker kan controleren of hij of zij ook bevoegd is. De wet regelt ook dat 16-jarigen aan het werk mogen als regelaar bij evenementen. Ze staan onder direct toezicht van de politie.

Ondanks de wetswijziging ziet directeur Ponne van Traffic Support nog veel leeuwen en beren op de weg. „De wet is volgens mij een gemiste kans.” De eisen voor het nieuwe theorie- en praktijkexamen mogen wat Ponne betreft veel scherper zijn. „Ik had gehoopt dat de overheid alles veel strenger zou aanpakken. Er is nu bijna geen onderscheid te maken tussen regelaars van evenementen en gewone verkeersregelaars. Een professional ziet er net zo uit als een onervaren vrijwilliger.”

Ponne pleit ervoor de regels die voor de beveiligingssector gelden ook in te voeren voor verkeersregelaars. „Op scholen heb je goed getrainde beveiligers nodig om de boel te sussen als bijvoorbeeld een situatie dreigend wordt. Dat geldt ook voor verkeersregelaars. Je staat midden in het verkeer. Daar moet je goed mee leren omgaan.”