Op initiatief van voorzitter Barroso van de Europese Commissie vindt er sinds 2005 jaarlijks een dergelijke ontmoeting plaats. Als het Verdrag van Lissabon in werking treedt, waarschijnlijk op 1 januari 2010, krijgt deze periodieke dialoog een officiële status. Behalve Barroso was ook voorzitter Pöttering van het Europees Parlement van de partij. Beiden behoren tot de politieke stroming van de christendemocraten.Aan de andere kant van de tafel zaten achttien vertegenwoordigers van de monotheïstische godsdiensten in Europa: de christelijke kerken, het jodendom en de islam. Uit protestantse kring waren er afgevaardigden vanuit Duitsland, Finland en Tsjechië. Als enige Nederlander mocht bisschop Van Luyn van Rotterdam aanschuiven.

De Raad van Europese Rabbijnen gaf geen gehoor aan de uitnodiging. De reden voor de afzegging luidde dat een aantal islamitische aanwezigen te nauwe banden zou onderhouden met antisemitische bewegingen. Barroso en Pöttering betreurden de boycot. „Het is tijd voor eenheid, niet voor isolement”, reageerde eerstgenoemde.

Tegen de achtergrond van de huidige recessie was als onderwerp voor de gedachtewisseling gekozen de ethische aspecten van het economisch bestuur op Europees en wereldniveau. Barroso vertelde na afloop dat veel deelnemers aan het debat de risico’s van materialisme en consumentisme voor het voetlicht hadden gehaald en dat er overeenstemming bestond over de constatering dat er niet alleen sprake is van een financiële en economische crisis, maar ook van een waardecrisis.

Het gezelschap schaarde zich achter het model van wat heet de sociale markteconomie, met als kenmerken een open economie en een sterk accent op de sociale dimensie. „De markt mogen we niet beschouwen als een doel op zich. Zij moet dienstbaar zijn aan de mensen. Solidariteit is geboden. Vanuit dat principe willen we opereren”, verklaarde Pöttering in een toelichting.

De religieuze leiders riepen op om, gelet op de zorgwekkende toename van de werkloosheid en armoede, de handen ineen te slaan en er met concrete maatregelen voor te zorgen dat de effecten van de neergang voor de burger beperkt blijven.

Barroso onderstreepte dat hij zeer hecht aan het overleg met de diverse geloofsgemeenschappen. „Zij zijn een belangrijk deel van onze samenleving”, aldus de Portugese Commissievoorzitter. Hij ziet het als een plicht hen te horen. Hij wees erop dat Brussel ten slotte ook heel veel organisaties van niet-confessionele signatuur consulteert.

Pöttering van zijn kant hamerde op de noodzaak van een „geest van begrip” voor elkaar. „Of je christen of jood of moslim bent, dat is een persoonlijke beslissing, maar er dient wel over en weer respect te zijn. Elke vorm van fundamentalisme verwerpen we, want in die benadering ontbreekt respect en dan komen we al snel in de buurt van terrorisme.”

Het christendom in de EU kan globaal verdeeld worden in het rooms–katholicisme, een brede hoeveelheid protestantse kerken (vooral in Noord–Europa) en de oosters–orthodoxe Kerk (vooral in Zuidoost–Europa). Er leven in de EU meer dan 1 miljoen joden en zo’n 16 miljoen moslims. Eurostat, het statistische bureau van de EU, heeft laten zien dat de meerderheid van de EU-bevolking wel een soort geloof heeft, maar dat slechts 21 procent dit als belangrijk ervaart. De Eurobarometer van 2005 laat zien dat van de bevolking 52 procent in een god gelooft.