Adamkus favoriet voor tweede termijn
President Valdas Adamkus is de grote favoriet bij de presidentsverkiezingen van zondag in Litouwen. Weinig lijkt Adamkus van een tweede ambtstermijn af te kunnen houden.
De president heeft zijn populariteit verder zien toenemen, omdat de Litouwers het vooral aan hem toeschrijven dat de Baltische staat officieel is uitgenodigd in 2004 toe te treden tot de Europese Unie. Een maand eerder had Litouwen de uitnodiging van de NAVO binnen om ook daarvan lid te worden.
Het zijn echter niet alleen de recente successen op het gebied van buitenlandse politiek die de 76-jarige Adamkus stemmen zullen opleveren. Hij heeft ook het voordeel geen binding te hebben met een politieke partij. Daardoor kan hij voor het hele volk president zijn en boven politieke twisten staan. Zijn aanhang is echter vooral centrumrechts.
Ook Adamkus’ Amerikaanse verleden spreekt de Litouwse bevolking aan. Adamkus verliet Litouwen toen de Sovjet-Unie het land in 1940 inlijfde. Met zijn ouders vertrok hij eerst naar Duitsland en later naar de Verenigde Staten. In de VS deed hij bestuurlijke ervaring op bij de Amerikaanse federale milieubescherming en was hij actief in de Litouws-Amerikaanse gemeenschap en in de Republikeinse Partij. In 1997 kwam hij terug in het sinds 1991 weer onafhankelijke Litouwen om campagne te voeren voor de presidentsverkiezingen van 1998, die hij won.
Eigenlijk heeft Adamkus maar één echte rivaal in de race om het presidentschap: parlementsvoorzitter Arturas Paulauskas. Van deze linkse politicus heeft Adamkus bij de vorige verkiezingen met een minimale voorsprong gewonnen. Deze keer zegt in de peilingen echter ruim eenderde van de ondervraagden op Adamkus te stemmen, terwijl nog geen 12 procent zegt Paulauskas te kiezen. Ruim 15 procent van de ondervraagden heeft zijn keuze nog niet bepaald. De derde serieuze kandidaat is de liberale ex-premier Rolandas Paksas, die op 9,5 procent zou kunnen rekenen. De overige veertien kandidaten maken met minder dan 6 procent niet echt kans op het presidentschap.
Om president te worden moet een kandidaat in de eerste ronde meer dan 50 procent van de stemmen hebben gekregen. Is dat niet het geval, dan komt er twee weken later een tweede ronde.
Tegelijkertijd met de presidentsverkiezingen worden in Litouwen ook gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Die stonden oorspronkelijk voor 2003 gepland, maar de Seimas, het Litouwse parlement, heeft onlangs een plan goedgekeurd om die op dezelfde dag te houden. Die verandering moet de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen vergroten. Doorgaans is die ongeveer 45 procent, terwijl de opkomst voor presidentsverkiezingen rond de 70 procent ligt.