Een beslissende rol lijkt toegewezen aan de partij van de hardliner Avigdor Lieberman, die met een ultranationalistisch en anti–Palestijns verkiezingsprogramma de derde plaats veroverde op de Arbeidspartij van minister van defensie Ehud Barak.Volgens de zo goed als complete uitslagen won Livni’s Kadimapartij 28 zetels en de Likud van Netanyahu 27 zetels. Liebermans Yisrael Beiteinu won vijftien zetels, de Arbeidspartij dertien. Kadima is dus de grootste partij, maar qua mogelijkheden om een meerderheidscoalitie te vormen staat Likud er veel beter voor. De rechtse en religieuze partijen wonnen samen 65 zetels, de centrum–linkse en Arabische partijen wonnen er 55. ’Politieke knoop’, kopte het dagblad Yediot Ahronot op zijn voorpagina.

Er worden wekenlange coalitiebesprekingen verwacht. De eerste gesprekken begonnen meteen woensdag. Netanyahu sprak met de leider van de ultra–orthodoxe Shas–partij en Livni sprak met Lieberman.

Een havikenkabinet onder Netanyahu, met Livni in de oppositie, of een vorm van machtsdeling tussen de twee koplopers zijn de meest voor de hand liggende mogelijkheden. Maar wat er ook uit komt, hervatting van het vredesoverleg met de Palestijnen zal voorlopig niet aan de orde zijn. En dat kan een nieuwe regering in aanvaring brengen met de Amerikaanse president Barack Obama. Die heeft een vredesakkoord in het Midden–Oosten tot een van zijn prioriteiten gemaakt.

Het gebrek aan politieke duidelijkheid belooft ook weinig goeds voor de pogingen van Egypte een bestand tussen Israël en de Hamas–leiders in Gaza te bewerkstelligen. Hamas zou, als het nu een bestand tekent, het risico lopen dat dit alsnog wordt verworpen door de nieuwe Israëlische regering.

Wie het eerst mag proberen een coalitie samen te stellen, Livi of Netanyahu, wordt beslist door president Shimon Peres. Hij praat volgende week met de partijleiders en zal naar verwachting rond 20 februari een formateur aanwijzen. Die krijgt vervolgens zes weken de tijd om een regering te vormen.

De werkelijke beslisser kan Lieberman zijn. Deze voormalige protégé van Netanyahu wil de grenzen van Israël zo veranderen dat gebieden met veel Arabische inwoners erbuiten komen te vallen. Arabieren die in Israël blijven wonen wil hij dwingen een eed van trouw af te leggen of hen anders uitsluiten van stemrecht en politieke ambten. Nu maken Arabieren ongeveer twintig procent van de zeven miljoen Israëliërs uit en zit er een twaalftal Arabieren in de Knesset.

De Palestijnse president Mahmoud Abbas heeft gezegd dat hij pas weer met Israël wil praten als het elke uitbreiding van de nederzettingen stopzet. Het is voor het eerst dat Abbas die voorwaarde stelt. Netanyahu wil de nederzettingen juist uitbreiden en zelfs onder de demissionaire Kadima–regering, waarin Livni de onderhandelingen met Abbas voerde, werd de bouw in de nederzettingen versneld.

De verwachting dat de volgende Israëlische regering een hardere lijn zal volgen betekent volgens waarnemers in de Arabische wereld dat er nu nog meer druk komt op Obama. ‘Iedereen weet dat vrede in handen is van de Amerikanen en dat de Verenigde Staten de mogelijkheid hebben druk uit te oefenen op willekeurig welke Israëlische regering’, zei de Saudische analist Anwar Eshki.

Arabische kranten zagen vooral in de opkomst van de ’racist’ Lieberman een teken van toenemende verharding onder de Israëlische bevolking. ‘De Israëliërs kiezen oorlog en extremisme’, zei de Syrische krant Al–Thawra. Een Iraanse regeringswoordvoerder noemde het ’spijtig’ dat alle Israëlische partijen in hun campagnes naar rechts zijn opgeschoven. ‘Elke partij probeerde een nog ruwere, agressievere en bezettingsgezindere blik tegenover de Palestijnen te tonen.’

Hoewel alleen een regering onder Livni enige hoop op voortzetting van het vredesproces lijkt te bieden, denken de meeste Arabische waarnemers dat daar niets uit kan komen omdat zij rekening zal moeten houden met rechtse coalitiegenoten. ‘Met Livni kan de illusie van het bestaan van een vredesproces nog een jaar of twee worden volgehouden’, zei analist Oraib al–Rentawi in Jordanië.

Een voormalige Egyptische ambassadeur in Israël, Mohammed Bassiouni, ziet echter zelfs onder Netanyahu nog kansen voor het vredesproces. Hoewel Netanyahu tien jaar geleden als premier de interim–vredesakkoorden nagenoeg bevroor, sloot hij wel enkele deals met de Palestijnen. Zo droeg hij het grootste deel van Hebron op de Westoever aan hen over.

Bassiouni zei te verwachten dat Netanyahu de formatieopdracht krijgt. Kiest hij voor een coalitie met extremisten, dan ’gaat de vrede terug naar nul’, zei hij. Vormt hij daarentegen een regering van nationale eenheid met Kadima, Arbeid en zelfs Yisrael Beiteinu, dan ’is er een kans om vooruitgang te boeken’.