Dat zei VN-rapporteur prof. Th. van Boven dinsdag tijdens een bijeenkomst van de VN in Brussel. Eind vorige week keerde hij terug van een twee weken durende inspectie in Oezbekistan.

Marteling is zo normaal in dat land dat zelfs de medische sector erin wordt betrokken. „Dokters tekenen soms zomaar een verklaring waarop staat dat wonden die duidelijk door foltering zijn veroorzaakt, een andere oorzaak hebben. Ik dacht dat de medische professie in die landen min of meer dezelfde ethische codes had als in het Westen, maar dat bleek anders.”

Aan het eind van zijn bezoek aan het land, dat alleen onder grote westerse druk mogelijk werd, had Van Boven een heel openhartig gesprek op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Oezbekistan. „Daar heb ik gezegd dat het een van de meest onderdrukkende landen ter wereld is. De rechter is niet onafhankelijk, maar de aanklager overheerst. Heel veel van het systeem komt rechtstreeks uit de Sovjet-Unie. Zolang dit systeem er bestaat, is er geen uitzicht op verbetering”, aldus Van Boven, hoogleraar aan de Universiteit van Maastricht.

Van Boven ontmoette ook een groep vrouwen van wie de zonen ooit ter dood werden veroordeeld. „Nooit werden ze in kennis gesteld of die doodstraf ooit is voltrokken. Mensen in die onzekerheid laten is natuurlijk ook al een vorm van foltering.” Doodvonnissen zijn ook vaak gebaseerd op afgedwongen bekentenissen, aldus Van Boven.

Hoewel de voorwaarden waaronder het bezoek zou plaatsvinden, duidelijk waren afgesproken tussen de Verenigde Naties en de Oezbeekse regering, werden Van Boven en zijn medewerkers soms behoorlijk dwarsgezeten. „We werden doorlopend in de gaten gehouden. Ook werden we tegen de afspraken in niet in de gevangeniscellen toegelaten. Al die dingen zullen we keurig in het rapport vermelden.” Het rapport verschijnt in maart.

Oezbekistan is ook een partner van de Amerikanen in de strijd tegen het terrorisme. Het stelt bases beschikbaar voor operaties in buurland Afghanistan.