De commentaren op die benoeming zijn gemengd. Enerzijds wordt Kissinger een „man van groot gezag” genoemd, maar tegelijkertijd wordt hem gebrek aan openheid verweten over zijn eigen rol indertijd in het Vietnam-conflict en in Washingtons Latijns-Amerika-beleid in de jaren zeventig. Bovendien adviseert Kissingers eigen adviesbureau Kissinger Associates bedrijven en buitenlandse regeringen.

The New York Times meende daarom in een commentaar dat Kissinger dit advieswerk tijdelijk moet opgeven om een mogelijk compromitterende belangenverstrengeling te voorkomen. Kissinger reageerde geïrriteerd en zei dat de krant zich later „zou schamen” over dit commentaar, als de resultaten van het onderzoek bekend worden.

Kissinger is onder oudere lezers waarschijnlijk nog steeds bekend als de man van de ”shuttle-diplomatie” in het Midden-Oosten in de jaren zeventig. Hij was ook de man die in 1973 een staakt-het-vuren realiseerde met de Noord-Vietnamezen in de Vietnam-oorlog. Daarvoor kreeg hij in datzelfde jaar samen met de Noord-Vietnamese diplomaat Le Duc Tho de Nobelprijs voor de vrede.

Kissinger was in augustus 1973 door de Republikeinse president Richard Nixon benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken. Daarmee was hij de eerste in het buitenland geboren Amerikaan die deze belangrijke positie zou bekleden. Onder de Democratische president Bill Clinton zou Madeleine Albright later de tweede ’buitenlandse’ minister van Buitenlandse Zaken worden.

Onder de meeste jongeren is Kissinger waarschijnlijk onbekend. Geen wonder, want met het aantreden van Ronald Reagan in de jaren tachtig viel Kissinger uit de gratie bij de conservatieve Republikeinen.

Heinz Alfred Kissinger werd op 27 mei 1923 geboren in Fürth in Duitsland. In 1938 emigreerde het Joodse gezin Kissinger naar Amerika om aan de tentakels van het Hitler-regime te ontkomen. In New York kwam Heinz, die zich in zijn nieuwe vaderland Henry noemde, terecht op de middelbare school George Washington. Van 1943 tot 1946 diende Kissinger -inmiddels Amerikaans staatsburger geworden- in het Amerikaanse leger. Na de oorlog studeerde hij aan de Harvard-universiteit bij Boston.

In 1957 publiceerde Kissinger zijn eerste boek, ”Nuclear Weapons and Foreign Policy” (Kernwapens en het Buitenlands Beleid), dat hem in één klap tot autoriteit op het gebied van de moderne buitenlandse politiek maakte. Korte tijd later werd hij adviseur van de gematigde Republikein Nelson Rockefeller, gouverneur van de staat New York en later vice-president onder Gerald Ford. Kissinger adviseerde verschillende presidenten op het gebied van de buitenlandse politiek en werd in 1969 door Nixon benoemd tot nationaal veiligheidsadviseur. Vier jaar later werd hij minister van Buitenlandse Zaken. „Kissinger heeft in die functies grote resultaten geboekt en zijn politiek gezag zal het werk van de septembercommissie zeker ten goede komen”, meent Leslie Gelb, voorzitter van de invloedrijke Council on Foreign Relations (Raad voor Buitenlandse Betrekkingen).

Niet iedereen is daarvan overtuigd. „Kissinger liet in zijn topjaren in Washington een aantal van zijn eigen medewerkers afluisteren. Hij was nauw betrokken bij de geheime bombardementen op Cambodja en hij speelde een omstreden rol in het Amerikaanse optreden tegen de linkse Chileense president Allende, die in 1973 werd vermoord. Sommige critici beschuldigen Kissinger in verband met deze affaires zelfs van „oorlogsmisdaden.” Hij heeft zich altijd met hand en tand verzet tegen latere pogingen om daarover meer duidelijkheid te verschaffen. Ik weet niet of president Bush deze Republikeinse partijgenoot heeft benoemd om het falen van de overheid rond de septembercatastrofes volledig bloot te leggen of om er juist voor te zorgen dat dat falen verborgen blijft”, aldus Michael Posner, directeur van de organisatie Lawyers Committee for Human Rights (Advocatencomité voor de Mensenrechten).

Posner ondersteunt het pleidooi van The New York Times dat Kissinger zijn lucratieve advieswerk opgeeft zolang de commissie haar werk doet. „Kissinger adviseert bedrijven die zaken doen met buitenlandse overheden, en sommige van die overheden zijn mogelijk betrokken -direct of zijdelings- bij terroristische activiteiten. Kissinger moet zich daarvan distantiëren wil hij werkelijk onafhankelijk kunnen werken”, aldus Posner.

Volgens Witte-Huiswoordvoerder Ari Fleischer is dat niet nodig, temeer omdat Kissingers nieuwe functie geen fulltimebaan is. Overigens meent Posner dat hetzelfde geldt voor de vice-voorzitter van de commissie, George Mitchell, die door de Democraten werd benoemd. Mitchell was jarenlang fractieleider van de Democraten in de Senaat en werkt nu voor een advocatenbureau.

Het blijft afwachten wat het wordt. Over tien dagen moeten de andere leden van de commissie bekend zijn. Vijf benoemd door de Republikeinen en vijf door de Democraten. De dames en heren krijgen dan achttien maanden de tijd om hun onderzoek te doen en hun rapportage te presenteren. Dat is dus halverwege 2004, wanneer het land volop in de volgende presidentiële verkiezingsstrijd verwikkeld is. Een kritisch rapport is dan zeker niet gunstig voor president Bush, die nu al verzekerd is van de Republikeinse kandidatuur voor een volgende ambtstermijn.

Wat vinden direct betrokkenen van Kissingers benoeming? „Wij willen de waarheid weten over de aanslagen van vorig jaar. Waar zijn er fouten gemaakt, wat had er gedaan kunnen worden om ze te voorkomen en om onze familieleden te redden? Ik weet niet of het verstandig is om dat te laten uitzoeken door zo’n politiek gekleurde commissie, hoe beroemd de voorzitter daarvan ook mag zijn”, aldus een sceptische Nancy Margulis, die vorig jaar bij de aanslag op het World Trade Center in New York haar zoon verloor. Haar commentaar weerspiegelt de reserves die tal van haar lotgenoten de afgelopen dagen ventileerden. Deze groep wil de volledige waarheid over de 11e september. En niet iedereen is ervan overtuigd dat die onder Kissinger en zijn politieke commissie naar boven zal komen.