Een half lege zaal met zo’n vierhonderd kleumende LPF-aanhangers: het is wel eens anders geweest bij de Lijst Pim Fortuyn. Mat Herben, die bij acclamatie werd verkozen, is er de man niet naar om een zaal op te zwepen. Zoals hij zelf na afloop zei: hij is een man die liever achter de schermen blijft. Van televisiecamera’s houdt hij niet.

Niet hij, maar Hilbrand Nawijn had lijsttrekker moeten worden. De partij wilde dat, ook Herben, maar de minister van Vreemdelingenzaken en Integratie niet. In Rotterdam maakte Nawijn nog eens duidelijk dat hij er schoon genoeg van heeft. De manier waarop zijn politieke vijanden met hem omgaan, de vergadercultuur in de Tweede Kamer en de bedreigingen: voor hem hoeft het niet meer. Op eigen verzoek werd hij lijstduwer. Hij staat nu 33e op de kandidatenlijst voor de Kamer. Als hij met voorkeurstemmen zou worden gekozen, wordt Nawijn toch Kamerlid.

Het verschil tussen Nawijn en Herben was zaterdag groot. Nawijn oogste veel meer applaus met de manier waarop hij de VVD, PvdA, CDA, SP en GroenLinks aanviel en klaagde over het „schandelijke gebrek aan normen en waarden” in de samenleving, de politiek en de media. Maar Herben hield zich groot.

Hij had vrij snel ja gezegd toen het partijbestuur hem afgelopen week vroeg om de plaats van Nawijn in te nemen. „Op zo’n moment vraag je je af waar de partij de beste verkiezingsuitslag mee kan halen. Dat doe je niet met een totaal nieuw gezicht.” De LPF zal volgens Herben minstens vijftien zetels halen. „Met een beetje geluk worden het er weer 26.” De LPF staat in de laatste peiling op zeven zetels.

Ondanks alle slechte ervaringen wil Herben toch weer met CDA en VVD verder in een volgende regering. Die coalitie kan binnen een maand na de verkiezingen de draad weer oppakken met het strategisch akkoord dat de drie partijen deze zomer sloten.

Minister Remkes (Binnenlandse Zaken) hoeft van Herben niet terug te komen. Herben vond het onbegrijpelijk dat Remkes niet voor bodyguards had gezorgd op het LPF-congres. De LPF had de bewaking uit eigen zak betaald. Volgens een woordvoerder van Remkes heeft de overheid genoeg maatregelen genomen om Nawijn en Herben te beveiligen.

Van hoeveel Kamerleden Herben na 22 januari hulp krijgt in de nieuwe LPF-fractie, moet worden afgewacht. De leden veranderden zaterdag in elk geval de volgorde van de zittende Kamerleden in de top van de conceptkandidatenlijst. Joao Varela zakte van twee naar vijf, Joost Eerdmans steeg van vier naar twee. Gerard van As schoof van de vijfde naar de vierde plaats en Wien van den Brink van de achtste naar de zesde. Fractiemedewerker Margo Kraneveldt staat op drie.