„Lange tijd was ik allerminst een dissident. Als premier, en ook daarvoor, had ik geen spoortje twijfel over onze positie ten opzichte van Israël. Wat Israël deed, móést welgedaan zijn. Dat kon niet anders. In ons kabinet heeft daarover nooit enige twijfel geheerst.De enige discussie die ik me kan herinneren, was in de jaren ’80, toen de Knesset besloot om Oost-Jeruzalem te annexeren. De Verenigde Naties achtten dat volstrekt illegaal. Bijna ieder land verhuisde zijn ambassade naar Tel Aviv, zelfs Amerika. Wij deden dat uiteindelijk ook, hoewel wij daar zélfs na het Amerikaanse besluit moeite mee hielden. Dat ik toen al een anti-Israëlische koers voer, zoals me wel wordt verweten, is dus larie.

In 1982 schrokken we natuurlijk hevig van de bloedbaden in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatilla. Die waren uitgevoerd door christelijke falangisten, maar wel in kennelijke samenspraak met Israël. Toch leidde ook dat niet tot een grondige revaluatie; het was naar mijn gevoelen een incident. Meer niet.

Ook de eerste intifada, begin jaren negentig, bracht bij mij weinig opschudding teweeg. Israël deed in 1993 mee met de vredesbesprekingen in Oslo, het land toonde dus juist dat het vrede wilde.

Toch is, jaren later, het besef gekomen dat het toen is misgegaan. Juist in die jaren heeft Israël het aantal nederzettingen in de Westbank verdubbeld. Dat is een schande waarachter geen schande meer denkbaar is. Toen ik dat besefte, eind jaren ’90, kwam ik ernstig met mezelf in de knoop. Mijn ogen zijn toen opengegaan voor wat Israël werkelijk aan het doen is.

Vervolgens ging het snel bergafwaarts met mijn sympathie voor Israël. In 2003 kwam de muur en die staat er nog steeds, hoewel Israël een jaar later zwaar over de knie is gelegd door het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.

Het jaar 2006 markeert voor mij de definitieve breuklijn. Eindelijk komen er vrije verkiezingen in de Palestijnse gebieden, nota bene na aandringen van Israël, maar als Hamas wint, begint de blokkade van Gaza.”

Het doet u niets dat Hamas in tal van landen op lijsten van terreurorganisaties staat?
„Daarmee gaat het Westen totaal, maar dan ook totaal in de fout. Hamas hoort evenmin op die lijsten dan welke verzetsbeweging dan ook die zich met geweld tegen een bezetter keert.”

Zelfmoordaanslagen zijn dus legitiem?
„Ik veroordeel de zelfmoordaanslagen. Dat wil ik heel duidelijk stellen. Maar Hamas mag zich wél met geweld tegen de bezetter verzetten. Gedraagt Israël zich soms niet als een terroristische organisatie? De vloed van geweld over Zuid-Libanon in 2006 en nu het geweld over Gaza getuigen van een totale disproportionaliteit.

Die gebeurtenissen hebben mij gesterkt in mijn overtuiging. Israël zélf is veranderd. En, zo eerlijk wil ik zijn, daar komt bij dat ik vele jaren beneveld ben geweest door een vooringenomenheid ten opzicht van Israël die we in Nederland allemaal hadden. Die vooringenomenheid is nu, mede door de secularisatie, afgenomen. Er zijn minder mensen die hun aanhankelijkheid aan Israël ontlenen aan Bijbelse noties.”

Waarvan u zelf het voorbeeld bent?
„Ik ben nog steeds overtuigd christen, maar ik heb nooit een duidelijke koppeling gelegd tussen de Bijbelse noties over Israël en het gedrag van de huidige staat Israël. Die staat is het product van een aantal zionisten. Ik ken veel Joden die zich volstrekt niet met Israël willen identificeren.”

De Bijbelse landbeloftes voor Israël blijven evenwel staan.
„Ik weet niet goed wat ik daarmee aan moet. Maar het kan in elk geval niet betekenen dat je dus carte blanche hebt om een ander volk te verdrijven of uit je land te pesten.”