Wat is Guantanamo Bay?De Amerikanen bouwden het kamp in 2001, na de Amerikaanse invasie van Afghanistan. Het is bedoeld om „vijandelijke strijders” op te sluiten, voornamelijk vermeende leden van de taliban en al-Qaida. De basis ligt in Cuba, waardoor Amerikaans recht er niet zou gelden. De regering-Bush bestempelde de verdachten niet als krijgsgevangenen, waardoor ze geen aanspraak konden maken op de Conventies van Genève.

Hoeveel mensen zitten er gevangen in het kamp?

Door de jaren heen zaten meer dan 700 mensen opgesloten in het kamp. Momenteel zitten er nog 245 vast. Zestig van hen hebben toestemming gekregen om te vertrekken. Zij kunnen echter niet terug naar huis. Een aantal landen heeft zich bereid getoond hen op te nemen als de VS ze daarom verzoeken. Honderd verdachten uit Jemen gaan terug naar hun thuisland, waar ze in een ‘rehabilitatiekamp’ geplaatst worden. Nederland neemt geen verdachten op. Minister Verhagen vindt dat Amerika het probleem dat het heeft gecreëerd ook zelf moet oplossen.

Wie zijn de belangrijkste gevangenen?

Vijf verdachten van de aanslagen van 11 september 2001 op de VS, onder wie het mogelijke meesterbrein Khaled Sheikh Mohammed en de Canadees Omar Khadr, die in Afghanistan een Amerikaanse militair zou hebben vermoord.

Waarom is Guantanamo omstreden?

De kritiek richt zich vooral op de rechteloosheid van de gevangenen. Ook de humanitaire situatie in Guantanamo is belabberd: beelden van de gevangenen in oranje pakken, geknield en met de ogen op de grond gericht, heeft iedereen wel gezien. Tevens zijn waterboarding (bijna-verdrinking) en andere harde ondervragingsmethoden gebruikt bij verhoren.

Worden de gevangenen berecht?

Een flink aantal mensen is na enige jaren in het kamp zonder proces vrijgelaten. Tegen 21 verdachten loopt momenteel een zaak. Het duurde jaren voordat de eerste processen begonnen. De verdachten verschenen niet voor een rechter, maar voor een militaire commissie. Pas na een besluit van het Amerikaans hooggerechtshof in 2008 kregen verdachten recht op een proces bij een federale rechter.

Wat besloot Obama over verhoortechnieken?

De nieuwe president ondertekende een decreet dat „ruwe” ondervragingstechnieken verbiedt. Hij noemde waterboarding een vorm van marteling. Hij heeft militairen opdracht gegeven zich te houden aan hun handboek. Agenten van de geheime dienst CIA gebruikten waterboarding in 2003 in Guantanamo Bay. De regering-Bush beschouwde het niet als marteling, maar als hardhandige ondervraging.