In de deelstaat Hessen heeft men alvast voorgedaan hoe de nieuwe politiek niet in zijn werk behoort te gaan. Morgen moeten de Hessenaren daarom binnen een jaar tijd voor de tweede keer naar de stembus.Als je de media moet geloven, wordt 2009 één grote verkiezingsstrijd, die nu al is begonnen. Bij diverse talkshows en discussieprogramma’s zijn de kopstukken van alle partijen vertegenwoordigd, alsof de verkiezingen voor het federale parlement eind september al volgende week plaatsvinden.

Met smart wachten kranten op de eerste aanvallen van Merkels uitdager voor het kanselierschap, minister van Buitenlandse Zaken Frank Walter Steinmeier. De media rukken al massaal uit bij een toespraakje van Steinmeier voor de Hessense SPD.

Hessen houdt morgen de verkiezingen voor het deelstaatparlement. Ook kiezen burgers in vier andere Duitse deelstaten dit jaar een nieuwe ”landdag”. En dan zijn er nog de Europese verkiezingen in juni en de verkiezing van de bondspresident door parlement en deelstaten.

Het is de vraag of de uitslag van de verkiezingen in Hessen nog veel verrassingen meebrengt. De zittende minister-president Roland Koch van de CDU zal met de liberale FDP vrijwel zeker een riante meerderheid behalen.

Toch hebben de verkiezingen in Hessen wel belangrijke signalen voor het superverkiezingsjaar 2009. Allereerst vormen de verkiezingen morgen rondom Duitslands financiële hoofdstad Frankfurt am Main het sluitstuk van wat „de Hessische toestanden” zijn gaan heten. Een politiek drama dat afgelopen november eindigde met de ontbinding van het parlement, dat net vorig jaar januari was gekozen.

Vorig jaar werd de zittende minister-president (en vertrouweling van Merkel) Roland Koch van de alleen regerende CDU hard afgerekend op haar arrogante houding, een mislukte onderwijspolitiek en een migrantenvijandige verkiezingscampagne, die in Duitsland wekenlang voor heftige debatten zorgde.

In de gepolariseerde verkiezingsstrijd hadden veel partijen bij voorbaat de deur al voor elkaar dicht gegooid. De vertrouwde scheidslijn CDU-FDP aan de ene kant, en SPD en Groenen aan de andere kant, werd echter wreed verstoord door de intrede van de Linksen in het parlement.

Nu wilde niets meer lukken. Met de Linksen wil geen enkele partij in de West-Duitse deelstaten wat te maken hebben. En de SPD, de grote winnaar in Hessen, al helemaal niet. De Linksen bestaan immers voor een belangrijk deel uit overgelopen sociaaldemocraten.

Na de aanvankelijke brede jubel om de afgang van Koch moest SPD-leidster en winnares Andrea Ypsilanti daarom snel op haar schreden terugkeren. Voor haar ambitieuze ecologische programma dat ze met de Groenen al overeen was gekomen, had ze de steun van de Linksen nodig. Hoewel Ypsilanti haar fractiegenoten maandenlang kneedde en bewerkte, ging dit voor veel kameraden te ver.

Het Berlijnse hoofdbureau van de partij hield zich wijselijk afzijdig, bang om nog meer vertrouwen bij de kiezers te verliezen. De afgang van Ypsilanti leek echter onvermijdelijk.

En dus mag Koch het nog een keer proberen. In Hessen krijgt hij nu de liberale FDP aan zijn zijde.

De vicevoorzitter van de liberalen, Brüderle, liet gelijk al doorschemeren dat Hessen in de Bondsraad (de Duitse Eerste Kamer) geen steun meer zal verlenen aan het conjunctuurpakket van de regering-Merkel.

Daarmee gaf hij de tweede Hessense waarschuwing aan Berlijn. Als dit jaar de verkiezingen in de deelstaten ongunstig verlopen, zou de Bondsraad een toekomstige regering wel eens lam kunnen leggen. Is een deelstaatregering niet eensgezind, dan onthoudt ze zich in de Bondsraad in de regel van stemmen. Zo kunnen kleine partijen toch gemakkelijk hun tanden aan Berlijn laten zien.

Met vijf belangrijke partijen die om de macht strijden (CDU, SPD, Groenen, FPD en de Linksen), gaat Duitsland dit jaar een beetje meer op Nederland lijken. Zelfs een driepartijenregering in Berlijn is een reële optie. Bij vorige federale verkiezingen in 2005 durfden de grote volkspartijen dat nog niet aan en besloten CDU/CSU en SPD samen een Grote Coalitie aan te gaan. Maar dit gedwongen huwelijk willen ze na augustus niet voortzetten.

Een politiek debacle zoals zich afgelopen jaar in Hessen afspeelde, kan Berlijn zich niet veroorloven. Dus wordt het spitsroede lopen voor alle partijen. Uit angst voor een afstraffing door de kiezer.