De Israëlische historicus Benny Morris is uitermate pessimistisch over de kans op vrede tussen de Joodse staat en zijn buurlanden. Morris, hoogleraar aan de Ben Gurion-universiteit in Beer-Sheva, is bekend door zijn publicaties over het ontstaan van de staat Israël en het Palestijnse vluchtelingenprobleem .Op een bijeenkomst van het CIDI dinsdag in Amsterdam noemde Morris de zojuist gekozen Amerikaanse president Barack Obama als „een van de wegen die nergens toe leidt. Mensen kunnen allerlei verwachtingen van hem hebben, maar niemand weet wat hij in het Midden-Oosten zal gaan doen. Bovendien is ook de invloed van de president van de Verenigde Staten beperkt.”

Een andere doodlopende weg is de leiderschapscrisis in Israël. „ Wie gaat straks in februari de verkiezingen winnen? De peilingen zeggen Netanyahu, maar daar ben ik niet zeker van. Zeker is dat met Netanyahu als premier er geen doorbraak komt in de besprekingen met de Palestijnen en met Syrië. De Golanhoogte wil hij niet opgeven. Het is overigens nog maar de vraag of er met Livni als premier wel een doorbraak komt. De publieke opinie in Israël is tegen het opgeven van de Golanhoogte en het afstaan van Oost-Jeruzalem is nog minder bespreekbaar. Wat Livni zelf wil is onduidelijk. Intussen gaat Olmert door met de vredesbesprekingen, maar hij heeft geen enkele macht.”

Van Palestijnse zijde valt er in de ogen van de Joodse historicus ook niets te verwachten. Hij noemt in dit verband het recht op terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen. „Dat is een knalharde eis waar de Palestijnen niet over willen onderhandelen. Maar die eis is voor Israël volstrekt onaanvaardbaar. Er zijn nu al circa vijf miljoen Palestijnse vluchtelingen. Met het hoge Palestijnse geboortecijfer zullen de Joden al snel in de minderheid zijn.”

In de optiek van Morris is de vorming van twee staten -een Joodse en een Palestijnse- de enige oplossing voor het conflict in het Midden-Oosten, maar dat „zien de Palestijnen helaas anders. Natuurlijk zijn er Palestijnen die vrede willen en tevreden zijn met een eigen staat, maar dat is een minderheid. De meerderheid wil heel Palestina. Met minder zijn ze niet tevreden.”

Ten diepste gaat het de Palestijnen om de vernietiging van de Israëlische staat, aldus Morris. „Vanuit Palestijns perspectief is het een religieus conflict. Als je de stukken van Hamas leest, schrik je van het aantal keren dat het woord jihad wordt gebruikt. De Israëli’s worden keer op keer als kruisvaarders aangeduid. Hamas ziet de vestiging van de staat Israël als een vooruitgeschoven westerse post in de islamitische wereld. De vernietiging van de Israëlische staat is volgens hen in overeenstemming met de wil van Allah.”

Op de opmerking dat Egypte toch maar vrede heeft gesloten reageert de hoogleraar direct dat „de Egyptische staat vrede met Israël sloot, dat betrof niet de samenleving.”

Morris verwacht evenmin vooruitgang in de besprekingen tussen Israël en Syrië. Morris: „Ook Syrië is uit op de vernietiging van de staat Israël. In de kamer van Hafez al-Assad, de vader van de huidige president Bashir, hing een portret van Saladin, de moslimheld die in de 12de eeuw de kruisvaarders versloeg. Zoals Saladin met de kruisvaarders korte metten maakte, wil Syrië de Joden vernietigen.”

Morris verwacht dat het nieuws vanuit het Midden-Oosten de komende tijd zal worden overheerst door Iran en het streven van dat land naar een eigen kernwapen. De Israëlische hoogleraar is ervan overtuigd dat Iran een atoombom zal gebruiken tegen de Joodse staat.

vraag (u14(Wil Iran niet alleen druk uitoefenen met een kernbom? Door de bom te gebruiken zullen er immers ook veel Palestijnse slachtoffers vallen?

plattekst (u15,1,0(Morris: „Het zou kunnen dat het Iran er alleen maar om te doen is druk uit te oefenen, maar dat weet je niet zeker. Wel weet dat er in dat land zoveel haat tegen Israël is. Iran maakt geen punt van eventuele Palestijnse slachtoffers. Ze gaan volgens hun religieuze overtuiging toch naar de hemel.”

De joodse hoogleraar stemt in met de opmerking dat de geschiedenis leert dat problemen opgelost kunnen worden. „Vaak gaat dat met een bloedige confrontatie gepaard. Kijk maar naar Duitsland en Japan. De problemen rond die landen zijn in de Tweede Wereldoorlog opgelost. Ik weet alleen niet of religieuze conflicten altijd kunnen worden opgelost. In Noord-Ierland is het gebeurd door geld te pompen in de rooms-katholieke gemeenschap waardoor hun positie verbeterde. Dat zou met de Palestijnen ook kunnen gebeuren. Het zal iets van de haat wegnemen, maar ik betwijfel of het genoeg is. Ten diepte ziet men de Israëlische staat als een entiteit die niet in de islamitische wereld thuishoort.”