Gül wordt algemeen beschouwd als een gematigd en op het Westen gerichte figuur binnen de AKP, de Partij voor Recht en Ontwikkeling, die bij de verkiezingen van 3 november vanuit het niets een meerderheid in het Turkse parlement veroverde. Maar het overweldigende succes van de pro-islamitische partij, gevormd uit overblijfselen van door vorige regeringen verboden islamitische groeperingen, heeft bezorgdheid opgeroepen over de teneur van het nieuwe Turkse beleid.

„Wij zullen stappen ondernemen die de Europese leiders zullen schokken, maar het zijn stappen die noodzakelijk zijn in het democratiseringsproces”, verkondigde Gül zondag in de krant Hurriyet in een interview dat bedoeld was om de ongerustheid weg te nemen over het land, dat een sterke bondgenoot is van de Verenigde Staten in de strijd tegen het terrorisme en graag lid wil worden van de Europese Unie.

De partij heeft een ambitieus, op Europa gericht plan gepresenteerd met de nadruk op het bestrijden van corruptie, het verbeteren van de mensenrechtensituatie, het verlagen van de inflatie en het uitbreiden van de privatisering.

Om dit te bewijzen wil de partij werk maken van het versoberingsprogramma van het Internationaal Monetair Fonds, maar kondigde wel aan dat aanpassingen noodzakelijk zijn om de armen beter te beschermen. De economie van Turkije kromp vorig jaar met 9,4 procent door de zwaarste recessie in vijftig jaar.

De Europese Unie heeft Gül gefeliciteerd met zijn aanstelling en er expliciet op aangedrongen om „moedige beslissingen” te nemen over de situatie op Cyprus en het Turkse conflict met de EU over defensie. „Ik wens de nieuwe Turkse premier alle succes”, zei Javier Solana, EU-coördinator voor het buitenland. „Het nieuwe politieke leiderschap heeft een nooit geziene kans om Turkije naar zijn idealen te leiden.”

De 52-jarige Gül zou vandaag naar alle waarschijnlijkheid zijn regeringsploeg voorstellen. De leider van de AKP, Tayyip Erdogan, kan op dit moment geen regeringsfunctie uitoefenen vanwege een veroordeling voor het uitlokken van religieuze haat, maar toonde zijn macht achter de schermen. Hij is degene die het ambitieuze economisch en humanitair hervormingsplan van de nieuwe regering bepaalde en Gül als kandidaat naar voren schoof. Erdogan is de onbetwiste leider van de AKP en verwacht wordt dat hij aan het hoofd zal komen van een nieuwe regering, zodra het huidige parlement de grondwet aanpast waardoor dat mogelijk wordt. Gül gaf reeds aan dat hij een stap terug doet als Erdogan verkiesbaar wordt voor het premierschap.

Partijleider Erdogan zal woensdag ontvangen worden op het EU-hoofdkwartier in Brussel om te praten over het EU-lidmaatschap. Ook de kwestie Cyprus en het meningsverschil over de EU-defensie zullen aan bod komen. Turkije heeft zich binnen de NAVO verzet tegen de oprichting van een 60.000 manschappen tellend EU-leger voor vredesmissies omdat het eerst garanties wil dat de nieuwe strijdmacht nooit zal worden gebruikt bij missies die de Turkse veiligheid bedreigen. Wat Cyprus betreft hoopt de EU dat het door Turkije gesteunde noorden en het internationaal erkende Grieks-Cypriotische zuiden vóór half december een herenigingsakkoord van de VN goedkeuren zodat de EU Cyprus kan uitnodigen om lid te worden van de Unie.

De Verenigde Staten hebben Turkije naar voor geschoven als een modelvoorbeeld van een seculair, democratisch land dat bijna helemaal islamitisch is. Turkije, het enige moslimlid van de NAVO, heeft op zijn luchtmachtbasis Incirlik Amerikaanse gevechtsvliegtuigen gestationeerd en het land is cruciaal bij militaire acties tegen het buurland Irak. Ook staat Turkije momenteel aan het hoofd van de vredesmissie in Afghanistan.

Gül werd in 1950 geboren als lid van een vrome familie in Kayseri, een centraal gelegen Turkse stad die een belangrijke zakelijke ader is in het conservatieve binnenland. Zijn vader was in 1973 kandidaat-parlementslid voor de partij van Erbakan, maar kon geen zetel bemachtigen. Toch droeg hij de toewijding voor de politiek over op zijn zoon, die zijn carrière begon als campagneleider voor Recai Kutan.

Gül studeerde economie aan de universiteit van Istanbul en werkte na de militaire machtsgreep in 1980 als economist voor de Islamitische Ontwikkelingsbank in Jeddah, in Saudi-Arabië.

Hij keerde in 1991 terug naar Turkije voor de besnijdenis van zijn oudste zoon Ahmet, op het moment dat er vervroegde verkiezingen waren. Erbakan vroeg hem om in Kayseri mee te doen voor de Welzijnspartij. Gül, die getrouwd is en drie kinderen heeft, won er overtuigend. Sindsdien is hij drie maal herkozen voor het parlement.