Ruiten gingen aan diggelen, de afgelopen tijd in de wijk Zwanenkamp in Maarssen. Buurtbewoners spraken hun ongenoegen uit over de komst van een 39-jarige ontuchtverdachte. De man verhuisde vanuit Maarssenbroek naar de wijk Maarssense wijk Zwanenkamp. Naderhand bleken jeugdige vandalen in de wijk verkeerde ruiten te hebben ingegooid.De onrust was voor de wijkvereniging en de gemeente aanleiding om opheldering te vragen bij het openbaar ministerie. Dat leidde onlangs tot een bewonersbijeenkomst. Bewoners vrezen dat de ontuchtverdachte zich zal misdragen rond bijvoorbeeld de basisschool J. C. van der Wal, die midden in de kinderrijke wijk ligt.

De man wordt verdacht van ontucht met drie meisjes in zijn privéomgeving. Zijn dochter deed aangifte in 2007. Vorige week is de verdachte, op wiens computer kinderporno is gevonden, zijn huis in de Maarssense wijk tijdelijk ontvlucht. Zijn gezin ging er al eerder vandoor.

Jos van Nieuwenhoven, voorzitter van het bewonerscomité Zwanenkamp, heeft begrip voor de emoties onder buurtbewoners, maar keurt de misdragingen van jeugdige vandalen af. „Die zijn puur uit op sensatie en misbruiken de angst die voortkomt uit onwetendheid”, zegt Van Nieuwenhoven, zelf vader van jonge kinderen.

Ook in Utrecht ontstond kortgeleden ophef in verband met een zedenzaak. Tot veler verbijstering wilde een veroordeelde pedoseksueel terugkeren naar de flat waar ook zijn 5-jarige slachtoffertje woont. De rechter besliste in een kort geding tussen de woningcorporatie en de zedendelinquent dat de man moest verkassen.

Burgemeester Wolfsen van Utrecht pleitte ervoor veroordeelde pedofielen niet meer terug te laten keren naar hun voormalige directe woonomgeving. Hij kreeg bijval van de burgemeesters van Den Haag, Rotterdam en Amsterdam.

Verhuizen
Het is begrijpelijk dat ouders protesteren tegen de komst of terugkeer van een veroordeelde of verdachte ontuchtpleger, beaamt Sjef van Gennip, algemeen directeur van Reclassering Nederland, de organisatie die toezicht houdt op veroordeelden en verdachten. „Als ik jonge kinderen zou hebben, zou ik ook niet willen dat ik een veroordeelde pedofiel als buurman had.”

De reclassering zal „er alles aan doen” om veroordeelde ontuchtplegers na hun celstraf „weg te houden uit risicovolle buurten”, zegt Van Gennip. „Wij zijn er niet alleen om daders te leren weer aan de maatschappij deel te nemen, maar ook om de belangen van de samenleving in het oog te houden. Het is natuurlijk van de gekke dat in Utrecht een veroordeelde zedendelinquent weer in de flat van het slachtoffertje ging wonen.”

Samen met het ministerie van Justitie zoekt de reclassering naar meer juridische middelen om ontuchtplegers te kunnen dwingen zich niet in een risicovolle -kinderrijke- wijk te vestigen. „Zo pleiten we ervoor dat de rechter bij het opleggen van ondertoezichtstelling door de reclassering daar ook vaker de bijzondere voorwaarde aan verbindt dat een zedendelinquent niet terugkeert naar zijn vroegere woonplek waar hij problemen heeft veroorzaakt. Iemand zal dan dus moeten verhuizen.”

Enkelband
Als een vrijgekomen zedendelinquent zich in een buurt vestigt, is het van belang dat autoriteiten directbetrokkenen informeren, benadrukt Van Gennip. „In samenspraak met bijvoorbeeld de woningcorporatie en de wijkpolitie zullen de bewoners op de hoogte moeten worden gebracht. Daarbij moet duidelijk zijn dat de politie een extra oogje in het zeil zal houden.”

Zelf zal de reclassering niet direct buurtbewoners informeren over de komst van een ontuchtpleger. Wel schakelt de organisatie „als dat noodzakelijk is” bijvoorbeeld de politie in.

Pedofielen zijn geholpen met psychologische en psychiatrische hulpverlening, stelt Van Gennip. „Je kunt een zedendelinquent niet alleen maar in de gaten houden. Je zult hem ook therapie moeten aanbieden.”

De reclassering beschikt over diverse middelen om veroordeelde ontuchtplegers in de gaten te houden en te begeleiden, schetst Van Gennip. „Denk aan een elektronisch controlemiddel als de enkelband of het volgen van iemand via GPS. Die maatregelen werken in ieder geval drempelverhogend om weer in de fout te gaan. Al kunnen we geen garanties geven dat mensen niet weer in hun oude gedrag vervallen.”

Ingewikkeld
Woningcorporaties kunnen aan toekomstige huurders eisen stellen, zegt de Utrechtse advocaat mr. Bernard Tomlow, gespecialiseerd in huurrecht. Ook aan mensen die veroordeeld zijn voor seksueel misbruik. „De verhuurder kan eisen dat de zedendelinquent deelneemt aan een buddyprogramma, waarbij hij begeleiding krijgt van bijvoorbeeld speciaal opgeleide vrijwilligers. Om op die manier te voorkomen dat iemand zich aan kinderen vergrijpt.”

Een veroordeelde zedendelinquent die al bewoner is van een huurhuis, kan niet zomaar op straat worden gezet, geeft Tomlow aan. „In beginsel kan de verhuurder een veroordeelde pedoseksueel niet het huis uitzetten. Dat zijn ingewikkelde, precaire kwesties. We weten uit de literatuur en uit de praktijk dat ontuchtplegers nogal eens in herhaling vallen. Maar alleen het feit dat iemand pedoseksueel is, ook al is hij drie keer veroordeeld, vormt nog geen reden om zo’n persoon de deur te wijzen. Een rechter wil exact de feiten over zo’n persoon weten en concrete voorbeelden horen van overlast of hinder. Als de ontuchtpleger concreet overlast veroorzaakt, bijvoorbeeld door in een portiek kinderen te betasten, kan dat een uithuiszetting rechtvaardigen. Als aannemelijk is dat iemand weer in de fout gaat, heb je wellicht ook kans dat een ontruimingsprocedure slaagt.”

Zonder meer is het aan te bevelen dat autoriteiten op de hoogte zijn als een ontuchtpleger zich -opnieuw- in een woonwijk vestigt, stelt ook Tomlow. „Nu is er vaak sprake van willekeur. De ene officier van justitie informeert de burgemeester wel tijdig over de komst van een zedendelinquent, de andere is minder alert en doet dat niet.”

De Utrechtse advocaat pleit voor „zorgvuldigheid” in situaties waarbij een ontuchtpleger in een woonwijk komt wonen. „Enerzijds moet de buurt redelijke garanties hebben dat begeleiders in samenwerking met bestuurders wangedrag van de ontuchtplegers voorkomen. Politie, wijkbeheerders en hulpverleners moeten de vinger aan de pols houden. Denk goed na over een aanpak, waarbij je de put probeert te dempen voordat het kalf verdronken is. Anderzijds keer ik me tegen een volksgericht tegen zedendelinquenten. Die kant moeten we niet op.”

Illusie
Het weg- en opjagen van zedendelinquenten kan averechts uitpakken, waarschuwt ook Van Gennip. „Als vrijgekomen pedoseksuelen zich een paria voelen en zich onttrekken aan het toezicht door de reclassering, is er geen grip meer op die mensen. Ze gaan ondergronds. Dat kan er toe leiden dat ze weer vervallen in ernstige zedendelicten. Dat is een groot, onaanvaardbaar risico.”

Voor sommige, gevaarlijke zedenmisdadigers rest niets anders dan lange of levenslange opsluiting, stelt de directeur van Reclassering Nederland. „We moeten niet de illusie hebben dat we pedofilie uitbannen. Het verschijnsel is van alle tijden. We hebben last van sommige pedofielen die zich niet kunnen beheersen. De extreem hardnekkige zedenmisdadigers die ernstige delicten plegen, moeten we voorgoed uit de samenleving houden. Kinderen verdienen die bescherming.”

---

Vaker onrust
Vaker ontstaat in gemeenten commotie vanwege -de komst van- een ontuchtpleger. Een selectie van incidenten.

• De Planetenbuurt in Roermond eist in het voorjaar van 2008 het vertrek van een 44-jarige bewoner die opgepakt werd op verdenking van pedofilie.

• In Amsterdam-Oost ontstaat in 2005 brand in de woning van een zedendelinquent. De brand is aangestoken door wijkbewoners.

• De verhuizing van een van ontucht verdachte pedofiel in Den Bosch in 2000 gaat op het laatste moment niet door. Omwonenden protesteren tegen de komst van de man met zijn gezin.

• Burgers in Assen bedreigen in 1999 een ex-gedetineerde pedofiel met de dood, nadat de man door de reclassering een huis kreeg toegewezen naast een speeltuin.

• In de Haagse wijk Ypenburg worden in 1999 bij het huis van een van ontucht verdachte persoon de ramen ingegooid en wordt de deur met een mes bewerkt.

• Ongeveer 200 jongeren belagen in Urk in 1999 de woning van een man uit onvrede over de in hun ogen lage straf die hij krijgt opgelegd wegens een zedenmisdrijf.