Eerder kwamen onder meer chipmachinebouwer ASML, elektronicaconcern Philips en printermaker Océ al met resultaten die fors door de crisis waren beïnvloed. Verf- en chemieconcern AkzoNobel was de eerste die eind september een ontslagronde aankondigde, waarbij 3500 mensen hun baan verliezen.Hoewel in Nederland nog geen sprake is van een officiële recessie, maakt het nieuws dat bedrijven dezer dagen naar buiten brengen duidelijk dat de crisis de gehele economie raakt. TNT bezorgt minder pakjes, ASML moet lijdzaam toezien hoe chipfabrikanten investeringen op de lange baan schuiven, Philips en Sligro kampen met teruglopende consumentenbestedingen.

Uit de stroom van kwartaalcijfers van de komende weken zal blijken welke bedrijven nog meer geraakt zijn en hoe hard. Analisten hebben daar al een voorschot op genomen en hebben hun verwachtingen voor veel ondernemingen al flink teruggeschroefd. Met name bedrijven die sterk afhankelijk zijn van de consumentenmarkt, moeten het naar verwachting ontgelden.

Zo is TomTom al weken het kind van de rekening op de beurs. Beleggers gaan ervan uit dat zuinige consumenten minder snel een luxeartikel als een autonavigatiesysteem zullen kopen. Daar komt nog bij dat TomTom zich in de schulden heeft gestoken om de overname van kaartenmaker Tele Atlas te financieren. Gevreesd wordt dat het bedrijf gezien de krappe kredietmarkt problemen zou kunnen krijgen met herfinancieringen.

Ook bedrijven die normaal gesproken beter in staat worden geacht economische schommelingen op te vangen, in beursjargon defensieve fondsen genoemd, krijgen het naar verwachting moeilijker, zoals supermarktconcerns. „Er zal minder en goedkoper gekocht worden”, aldus analist Richard Withagen van SNS Securities.

Daarvan merkt ook bierbrouwer Heineken de effecten, verwacht Withagen. Het merk staat vooral in het buitenland bekend als relatief duur en de kans is groot dat consumenten op zoek gaan naar een goedkoper alternatief.

Andere mogelijke ’slachtoffers’ zijn bedrijven in de olie- en gassector. Een wereldeconomie die trager groeit verbruikt minder olie, hetgeen leidt tot een daling van de olieprijs. Niet alleen olieproducent Shell krijgt daar naar verwachting last van, maar ook toeleveranciers als SBM Offshore en Fugro.

Staalproducenten kampen nu al met een afnemende vraag. Corus, eigenaar van de hoogovens in IJmuiden, maakte donderdag bekend zijn staalproductie de komende drie maanden met 20 procent (ongeveer 1 miljoen ton) te verlagen. Marktleider ArcelorMittal, genoteerd aan de beurs in Amsterdam, nam al eerder soortgelijke maatregelen.

Beleggers reageren door massaal hun aandelen van de hand te doen. De scherp dalende beurskoersen zeggen niet alles over de werkelijke toestand waarin de economie verkeert, maar hebben vaak wel een voorspellende waarde. Zo leidde de beurskrach van 1987 een langdurige en diepe recessie in.