Met 24 zetels kwam de Arbeiderspartij met de daaraan verbonden Meimad bij de verkiezingen in 1999 als overwinnaar uit de verkiezingsbus. Bovendien leverde ”Arbeid” de premier, namelijk de oud-militair Barak. Maar de ontwikkelingen in het Midden-Oosten gingen niet zoals Barak en zijn partij hadden gehoopt. De Palestijnse leider Yasser Arafat weigerde de concessies die Barak in juli vorig jaar in Camp David deed. Barak wilde met de ontruiming van vrijwel de gehele Westoever en de Gazastrook en de verdeling van Jeruzalem het Israëlisch-Palestijnse conflict voor eens en altijd begraven.

Bovendien brak er een golf van geweld uit, die tot op de dag vandaag voorduurt. Bij de vervoegde premiersverkiezingen in februari dit jaar stootte Likud-leider Ariel Sharon Barak van de troon. Deze trad af en oudgediende Shimon Peres werd tijdelijk leider van de Arbeiderspartij.

De Arbeiderspartij trad toe tot een kabinet van nationale eenheid onder leiding van Sharon, in de hoop dat het vredesproces voortgezet zou kunnen worden en dat ze een matigende werking zou hebben op de man die bekendstaat als de bulldozer in de politiek.

Rechts inhalen
Maar toen Sharon maandag het voorstel van de rechts-radicale Nationale Unie Yisrael Beitenoe aannam om de Palestijnse Autoriteit te benoemen als een entiteit die terrorisme steunt, waren velen het zat. Voorstanders van vertrek beweren ook dat Binyamin Netanyahu, in het kader van zijn poging een comeback te maken in de politiek, poogt Sharon rechts in te halen met harde verklaringen op het televisiescherm.

Daardoor is de premier des te meer gedwongen een rechtse koers te varen. „Het is zonder twijfel dat Bibi Netanyahu meer invloed van buitenaf uitoefent dan Shimon Peres van binnenin”, klaagde factievoorzitter Effi Oshaya.

Maar toen woensdag puntje bij paaltje kwam, besloot de fractie van de Arbeiderspartij voorlopig te blijven. Dat Peres woensdag met Arafat sprak en de Palestijnse leider kon vertellen dat hij nog twaalf uur heeft om terroristen op te pakken, toonde dat de Arbeiderspartij nog steeds wat te vertellen heeft. De jurist van de partij, Hanan Meltzer, zal Sharon een brief schrijven waarin hij de premier maant zich te houden aan de coalitieafspraken.

De fractie komt op 17 december opnieuw bij elkaar om te bespreken hoe de regeringsleider op de brief heeft gereageerd. Bronnen rond Peres zeggen dat als hij niet tevreden is over Sharons reactie, de Arbeiderspartij alsnog uit de coalitie zal stappen.

Reanimeren
Peres en andere duiven in de partij zoals Yossi Beilin geloven nog steeds dat het Oslo-vredesproces kan worden gereanimeerd en dat er een akkoord kan worden beklonken met Arafat. Maar volgens anderen in de partij is er voorlopig geen land te bezeilen met de Palestijnse voorman.

Voor Haim Ramon, minister Dalia Itzik (Industrie en Handel) en oud-minister van Buitenlandse Zaken prof. Shlomo Ben-Ami, moet het roer radicaal om. Zij willen dat Israël zich eenzijdig afscheidt van de Palestijnen. Zij geloven dat Israël zich uit eigen beweging dient terug te trekken uit de Gazastrook en 80 procent van de Westelijke Jordaanoever – of de Palestijnen dat nu leuk vinden of niet. Dat betekent dat geïsoleerde Joodse nederzettingen zullen worden ontmanteld.

Volgens een plan dat Ramon en Ben-Ami hebben bedacht, moeten de geëvacueerde stukken grond worden overgedragen aan een internationale troepenmacht. Vervolgens zullen de vredesbesprekingen tussen Israël en de Palestijnen worden heropend. De partijen dienen het overleg te baseren op de ideeën van de voormalige president van Amerika Bill Clinton. Dat betekent: het opsplitsen van de stad Jeruzalem, de overdracht van circa 95 procent van de Westoever aan de Palestijnen en compensatie binnen Israël zelf voor de resterende 5 procent. Tegenstanders van het plan zeggen dat Israël grote concessies doet in ruil voor niks.

Het model van de eenzijdige afscheiding moet de partij weer een duidelijk doel geven. Want na negen maanden Ariel Sharon zijn de grenzen tussen Likud en de Arbeiderspartij behoorlijk vervaagd. Het plan moet de Arbeiderspartij helpen uit het dal te komen: volgens sommige peilingen zou ze bij verkiezingen nu nog maar de helft van het aantal zetels van de Likud winnen.

Kloof
Tot overmaat van ramp lijkt de partijtop het contact met de achterban te zijn kwijtgeraakt. Het onderzoek van dr. Udi Lebel van de afdeling politieke wetenschappen van de Ben Goerion Universiteit van de Negev onder 300 partijleden laat de kloof duidelijk zien. Lebel gelooft dat de leden willen dat hun partij een koers vaart in het midden van het politieke spectrum. Peres kwam ongunstig uit het onderzoek naar voren. Zijn status als partijleider is enorm gedaald. Eigenlijk willen de leden nu gewoon achter Sharon gaan staan.

De partij heeft ook nog steeds geen opvolger voor de 78-jarige Peres. Knesset-voorzitter Avraham Burg won in september weliswaar de voorverkiezingen, maar Binyamin Ben-Eliëzer houdt vol dat er met de resultaten is gesjoemeld, met name in de dorpen waar de druzen wonen. Op 26 december zijn nieuwe verkiezingen gepland in veertig districten. Het is allerminst zeker dat Burg opnieuw wint. Voorlopig drijft de partij zonder heldere visie en duidelijk leiderschap voort op de woelige wateren van het Midden-Oosten.