Juist de vlakte van de Hoeksche Waard benadrukt de omvang van de suikerfabriek in Puttershoek. Al van ver springen de schoorsteenpijp, de kalkovens en de suikersilo’s in het oog. De vraag is wie zich er eigenlijk nog aan stoort, want het bedrijf heeft jarenlang het dorpsgezicht bepaald.Kortekaas stelt zelfs dat de fabriek de Hoeksche Waard veel welvaart bracht. „Landarbeiders en dagloners vonden er werk. Tijdens de bietencampagne, van september tot december, werd er in ploegendienst gewerkt. Dat leverde een flink extraatje op voor het personeel, dat zijn geld lokaal besteedde en zo de plaatselijke middenstand spekte.”

De suikerfabriek maakte veel gebruik van tijdelijke medewerkers die niet alleen uit de Hoeksche Waard kwamen maar ook uit West-Brabant en België. Zij sliepen in twee logiesgebouwen, waarin ruimte was voor in totaal circa 180 arbeiders.

Suikerbaronnen
Ooit telde Nederland veertig suikerfabrieken. De eerste werd in 1858 opgericht in Zevenbergen. De boeren leverden de bieten onder voorwaarden. De fabrieksdirecteuren, de zogeheten suikerbaronnen, waren oppermachtig en bepaalden zelf de prijs ervan. Het leidde tot ontevredenheid onder de boeren. Ze gingen hun eigen bieten in hun eigen fabrieken verwerken. In 1899 werd in Sas van Gent de Eerste Nederlandsche Beetwortelsuikerfabriek. In 1908 volgde een vestiging in Dinteloord -de enige die nu nog in bedrijf is- en in 1912 werd die in Puttershoek gebouwd.

In de beginjaren verwerkte de Puttershoekse onderneming 1500 ton bieten per dag. Ze werden toe nog met paard en wagen en per zeilschip aangevoerd. De knollen van Voorne-Putten kwamen aan per stoomtram, die er tot 1956 reed.

Kortekaas: „Het laden en lossen gebeurde in die beginperiode nogal primitief met kruiwagens en manden, maar later kwamen er stoomkranen die veel grotere hoeveelheden in één keer kon oppakken. Schepen van een kleine 2000 ton waren binnen anderhalf uur leeg. In 2004 verwerkte de suikerfabriek 15.000 ton bieten per dag.”

Bombardement
Zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de fabriek is het bombardement dat het complex trof op 25 oktober 1940 om 7.00 uur ’s ochtends. „Geallieerde piloten dachten dat er een Duitse colonne voor de fabriek stond”, zegt Kortekaas. „In werkelijkheid waren het boeren die met hun ladingen suikerbieten voor de poort stonden te wachten.”

De bommen raakten vooral de suikerzolder, waar op dat moment veel werknemers bezig waren om jutezakken met suiker te vullen. De tragedie kostte 23 mensen het leven. Nadien stond er volgens Kortekaas steeds iemand op het dak om te waarschuwen voor naderende vliegtuigen.

In 1944 kwam de fabriek helemaal stil te liggen. De weinige suikerbieten die in die koude hongerwinter nog van het land kwamen, waren bestemd als voedsel voor de honger lijdende Rotterdamse bevolking. Personeel werd naar huis gestuurd. In het voorjaar van 1945 bouwden de Duitsers een V1-lanceerinstallatie in de schaduw van de fabriek om Antwerpen te bestoken. Volgens Kortekaas gebruikte de bezetter stoom, perslucht en elektriciteit uit de fabriek. „Op 27 januari 1945 vuurden de Duitsers de eerste raket af op de Belgische havenstad. Er volgden er nog een kleine 250. De geallieerden kregen de lanceerinrichting in de gaten en voerden op 25 februari van dat jaar een bombardement uit. De V1-installatie was weliswaar het zwijgen opgelegd, maar ook een derde deel van de fabriek ging helaas verloren.”

De in 2004 gesloten suikerfabriek in Puttershoek verkast niet naar Rusland.
Het akkoord over de verkoop werd november vorig jaar al gesloten, maar de financiering komt niet rond. „Er had allang een garantstelling voor de financiering vanuit Rusland afgegeven moeten zijn. De deadline daarvoor is verstreken”, legt Piet Westdijk, voormalig locatiebeheerder van de fabriek, uit. Westdijk voerde de onderhandelingen via een Duitse firma, die de complete fabriek weer doorverkocht aan Rusland. Het was de bedoeling dat Russische coasters elke schroef en moer van de fabriek vanuit de Puttershoekse haven zouden verschepen. Westdijk is niet bang met de fabriek te blijven zitten. „Er is belangstelling genoeg vanuit andere landen waar de suikerbietenteelt floreert, zoals in India en Pakistan.”