Dat blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek dinsdag bekendmaakte over de winkelverkopen.Het totale beeld voor de detailhandel is niet positief. En dat is geen verrassing na de alarmerende berichten over de Nederlandse economie in de voorafgaande weken. De consument houdt de hand op de knip. Zelfs grote sportevenementen brachten hem niet in de verleiding om driftig de portemonnee te trekken.

Het CBS meldde dat de omzetgroei van de detailhandel in het tweede kwartaal is afgezwakt naar het laagste niveau sinds het vierde kwartaal van 2005. De omzet groeide in het tweede kwartaal op jaarbasis weliswaar met 2,3 procent, maar vrijwel geheel door de gestegen prijzen. Er werd nauwelijks meer verkocht.

Vooral juni sprong er negatief uit. In deze maand zakten de verkopen in met 6,2 procent. Dankzij de hogere prijzen bleef de omzetdaling in juni beperkt tot 3,9 procent. „Ondanks de hoge verwachtingen hier en daar hebben de acties in de aanloop naar en tijdens het EK voetbal niet tot hogere verkopen geleid”, zei CBS-econoom Michiel Vergeer in een toelichting.

In dat licht zijn de prestaties van winkels in consumentenelektronica opvallend. De aanname dat zij bij grote sportevenementen veel meer televisies verkopen, lijkt te worden gelogenstraft door de cijfers. Zowel in mei als juni daalde de omzet van deze speciaalzaken, met respectievelijk 2,7 en 3,6 procent.

Zomermaand
Het CBS tekent bij juni aan dat de zomermaand dit jaar meer ongunstige koopdagen telde: een extra zondag en maandag. Vorig jaar zaten er in juni een extra vrijdag en zaterdag. Dat scheelt een ruime 5 procent aan omzet. Maar ook als dit effect wordt meegerekend is er nog altijd sprake van een lichte daling van het volume in juni.

Uit de tweedekwartaalcijfers blijkt dat supermarkten een omzetgroei realiseerden van 7,2 procent. Hiervan is 5 procent toe te schrijven aan hogere prijzen. Aan artikelen ging er 2,1 procent meer over de toonbank. De supermarkten moesten het vooral van april en mei hebben. In juni daalde de omzet met 1,1 procent. De groei van de supermarkten gaat vooral ten koste van de speciaalzaken.

De consument lijkt vooral de hand op de knip te houden in de zogenoemde non-foodwinkels, zoals onder meer kledingwinkels, elektronicazaken, winkels in huishoudelijke artikelen en drogisterijen. In dit segment steeg de omzet in het tweede kwartaal met slechts 0,8 procent, vrijwel geheel als gevolg van hogere prijzen.

Het CBS waagt zich niet aan een voorspelling over de rest van het jaar. Vergeer merkt wel op dat de eerder gemelde „dramatische terugval” van het consumentenvertrouwen in de maand juli niet in de cijfers over het tweede kwartaal zitten.

Warenhuis
De Raad Nederlandse Detailhandel (RND) ziet de bui al hangen. De brancheorganisatie liet maandag weten dat 5000 tot 10.000 van de ruim 100.000 winkels in Nederland het loodje dreigen te leggen. Vooral ondernemers met „te kleine winkels op slechte locaties” moeten de deuren sluiten als consumenten minder geld gaan uitgeven, aldus RND.

Grote warenhuizen kampen ook met problemen. Zij zijn voor consumenten geen vast onderdeel meer van een winkeltrip, hoewel ze nog wel door de klanten worden gewaardeerd. En wanneer mensen in een warenhuis komen, geven ze er wel meer uit dan een paar jaar geleden. Dat bleek gisteren uit tweejaarlijks onderzoek van INRetail, trendbureau voor marketing en vastgoed.

Waardeerden klanten hun warenhuis in 2006 nog met een gemiddeld rapportcijfer van 7,4, nu is dat een 7,5. Van de drie grote warenhuisketens doet de Bijenkorf het het beste met een 7,7. Twee jaar geleden was die eer nog aan HEMA gegund met een 7,8. Dat warenhuis daalde in de waardering naar een 7,4.

Vooral modeafdelingen en horecavoorzieningen doen het beter in de warenhuizen. INRetail signaleert deze trend ook in algemene zin: consumenten kiezen er steeds vaker voor een dagje shoppen te combineren met een bakje doen of een hapje eten. En dat is lang niet altijd in een warenhuis.

Voor de toekomst verwacht het bureau dat vooral de winkels van V&D het andermaal moeilijk gaan krijgen. Buiten de concurrentie van internet maken ook discountformules het de gevestigde namen moeilijk. „De komende jaren zal de ’houdbaarheid’ van een warenhuis als V&D danig op de proef worden gesteld.”