De autoriteiten in Sofia proberen inmiddels het vertrouwen van Brussel te herwinnen. Premier Sergei Stanisjev kondigde maandag plannen aan om orde op zaken te stellen bij de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken. Je kunt niet de ogen sluiten voor de gesignaleerde problemen, erkent hij. Ondertussen organiseerden boeren de achterliggende dagen protestacties tegen de door de EU opgelegde sancties.Bulgarije is momenteel het zwarte schaap onder de 27 lidstaten. De Europese Commissie heeft vorige week, kort voordat ze voor een maand op vakantie ging, besloten een deel van de subsidiestroom te blokkeren. Het draait om een bedrag van zo’n half miljard euro, onder andere bestemd voor projecten in de sfeer van de infrastructuur en voor steun aan de agrarische sector. Verder zette zij twee staatsbureaus die zorg dragen voor de verdeling van de financiële middelen, voorlopig buitenspel.

De betalingen worden hervat zodra er een goed beheer- en controlesysteem in werking treedt, dat garandeert dat onregelmatigheden niet langer tot de dagelijkse praktijk behoren. „Want we praten tenslotte over geld van de belastingbetalers”, benadrukte de woordvoerder van voorzitter Barroso.

In het EU-budget voor de periode tot en met 2013 is voor het betrokken land meer dan 6 miljard euro gereserveerd. Op dat totale bedrag pakt de straf niet eens zo fors uit. De regering wil de derving van inkomsten compenseren door daarvoor een deel van het overschot op de overheidsbegroting aan te wenden.

Veel erger is het imagoverlies. Die schade vang je minder eenvoudig op. Wat bijvoorbeeld te denken van het investeringsklimaat? Bedrijven zullen terughoudend zijn, nu een instelling met zwaar politiek gewicht de omstandigheden als dusdanig ernstig beoordeelt dat zij een niet eerder door haar toegepaste maatregel treft.

In een rapportage over de stand van zaken wat betreft de noodzakelijke hervormingen constateert de Europese Commissie dat heel dringend verdere stappen geboden zijn om de tot in hoge kringen vertakte corruptie te bestrijden en de georganiseerde misdaad aan te pakken. Er dient een goed functionerend rechtsstelsel te komen, aanhouding van criminelen en strafoplegging is nodig. Het geheel roept welhaast het beeld op van een maffiastaat. Nieuwe wetgeving bracht tot dusver weinig verandering in de situatie.

Brussel heeft trouwens ook een verslag gepresenteerd over Roemenië. Daar lijkt het allemaal niet veel beter, maar voor deze mede-nieuwkomer in de Unie worden hieraan vooralsnog geen financiële consequenties verbonden. Er klinkt alleen een klemmende oproep om de beleidsaanpassingen te intensiveren.

De Commissie zit er zelf ook mee in haar maag. Het voelt natuurlijk niet prettig om lidstaten op deze wijze aan de schandpaal te moeten nagelen. Veelzeggend in dat verband was dat niemand uit het college zelf de persconferentie over dit onderwerp bijwoonde. De toelichting op de conclusies en de beantwoording van lastige vragen werd overgelaten aan de woordvoerder van Barroso, de Duitser Johannes Leitenberger.

Het punt is dat het slechte rapportcijfer voor Bulgarije niet alleen het aanzien van dat land ondermijnt. Het uitbreidingsproces van de EU raakt er eveneens door in diskrediet. Onder de burgers in het westen van Europa heeft nooit onverdeeld enthousiasme geheerst over de aansluiting van het vroegere Oostblok. Critici beschouwen wat nu gebeurt als een bevestiging van de juistheid van hun vrees dat de subsidies in die richting weggegooid geld zijn.

De EU heeft het ook een beetje aan zichzelf te wijten. In 2004 verwierven tien kandidaten het lidmaatschap. Bulgarije en Roemenië vielen af. Zij werden toen nog niet rijp geacht voor die stap. Of ze dat bij hun verlate aansluiting op 1 januari 2007 wel waren, trok destijds menigeen in twijfel. De 25 partners wilden de achterblijvers echter niet langer in de wachtkamer laten zitten. Dat zal hen ontmoedigen de vereiste hervormingen te realiseren, gold daarbij als argument. De Commissie bouwde een speciaal bewakingsmechanisme in om de voortgang op dat terrein nauw te volgen.

De verdere ontwikkelingen kennen we. De EU kan er lering uit trekken voor toekomstige uitbreidingsronden, die in eerste instantie Kroatië en daarna de overige landen van de westelijke Balkan en Turkije zullen omvatten. Geen overhaaste stappen, de aspirant-leden dienen eerst de voorgeschreven voorbereidingen volledig te voltooien, luidt de waarschuwing.