Opschudding over Zweedse big brother
Het Zweedse parlement heeft met het oog op de bestrijding van terrorisme ingestemd met de verlening van vergaande bevoegdheden aan de overheid voor de bewaking van de communicatie via internet en telefoon.
Met ingang van volgend jaar wordt al deze communicatie gescreend door de zogenaamde radiodienst van de Zweedse krijgsmacht, de FRA (Forsvarets Radioanstalt). De FRA zal zijn uitgebreide bewakingsbevoegdheid gaan gebruiken om met behulp van een eigen computerprogramma het internet- en telefoonverkeer te volgen met behulp van trefwoorden die op de een of andere manier een relatie kunnen hebben met terroristische acties.De besluitvorming in het parlement -de Rijksdag- heeft voor veel opschudding gezorgd. Die lijkt bovendien eerder toe dan af te nemen, waarschijnlijk als gevolg van de luidkeelse protesten. Tot steeds meer mensen begint kennelijk door te dringen wat de consequenties kunnen zijn voor de integriteit van de privésfeer. Die groeiende zorg onder Zweedse burgers wordt in de hand gewerkt door de niet malse termen waarmee het leger critici de nieuwe regeling betitelt. Zo trekken sommigen de vergelijking met George Orwells beruchte onzichtbare romanheld Big Brother, terwijl anderen niet aarzelen om te verkondigen dat in Zweden de basis is gelegd voor een nieuwe DDR of in het meest gunstige geval een nieuwe bananenrepubliek. Een speciaal opgerichte protestbeweging van burgers is begonnen met het op touw zetten van demonstraties in de grote steden.
De perscommentatoren zijn vrijwel unaniem in hun afwijzende oordeel. „De wet tast zondermeer de integriteit van burgers aan, en zal tot gevolg hebben dat die zichzelf censuur gaan opleggen door contacten met de pers te mijden, websites niet meer te bezoeken en bepaalde zoekopdrachten niet door te voeren”, aldus het christendemocratische dagblad Kristdemokraten, dat vreest dat als gevolg van de maatregelen voortaan iedereen in principe verdacht is. „Het screeningsprogramma van de FRA kan immers niet weten met welk doel iemand googelt op bijvoorbeeld het woord racisme of zoekt naar bepaalde ondemocratische bewegingen.”
Ook de krant Dagens Nyheter heeft geen goed woord over voor de parlementariërs die ervoor hebben gezorgd dat de wet er door is gekomen. Volgens deze krant is de wet in strijd met de grondwet en de Europese mensenrechtenconventie en al helemaal met wat de kiezers zouden mogen hebben verwacht van deze uit conservatieven, liberalen en christendemocraten samengestelde regering.
Opvallend is inderdaad dat het wetsvoorstel in feite nog een erfenis was van de vorige, sociaaldemocratische regering. Op zich kent de uitbreiding van de inlichtingenbevoegdheden een plausibele motivering. De communicatie met het buitenland verloopt allang niet meer alleen via de aloude radiokanalen ofwel de ether, maar is dankzij allerlei allerlei glasvezelkabelverbindingen optimaal gedigitaliseerd. Waarom -aldus de FRA- zouden nu juist die enorm veel gebruikte verbindingen niet bewaakt mogen worden? Daar kon niet alleen de vorige minister van Defensie in meegaan, ook de zittende bewindsman Sten Tolgfors deed dat, en nu ook de Rijksdag. De behaalde meerderheid was niettemin nogal krap en al even opvallend is dat de parlementscommissie van Defensie nog op het laatste moment maar gauw wat veiligheidskleppen heeft laten inbouwen. Zo heeft Tolgfors onder meer de opdracht gekregen om nader aan te geven hoe door de FRA opgevangen informatie die geen relatie heeft met terrorisme op een afdoende manier zal worden vernietigd. Met andere woorden: het kan niet de bedoeling zijn dat big brother op een gegeven moment alles maar kan bewaren om daar later nog eens een keer wat mee te kunnen doen. Ook komt er een soort rechtbankachtige instantie die op haar beurt de FRA moet bewaken. Deze instelling moet worden ingeschakeld als de FRA bepaalde trefwoorden wil gaan gebruiken om verdachte personen op het spoor te komen.
De ongerustheid bij de critici is er allesbehalve mee weggenomen. Volgens hen wordt het terrorisme daarmee niet bestreden, maar is het juist de overwinning voor de terroristen. Kristdemokraten: „Meer bewaking geeft een groter gevoel van onveiligheid. De terroristen hebben daarmee hun zin gekregen, want zij willen juist dat we in voortdurende vrees leven. Intussen vinden ze zelf wel andere kanalen om met elkaar te communiceren.”