De Canadese overheid beschouwde de oudere generatie indianen en Eskimo’s niet meer „opvoedbaar”, maar de kinderen des te meer. Daarom werd rond 1850 besloten deze kinderen onder dwang te plaatsen in (kost)scholen, waar hun verboden werd hun oorspronkelijke taal te spreken. Het werd Engels of Frans en niets anders. Ook uitingen van hun oorspronkelijke cultuurbeleving werden de jongeren verboden, op straffe van slaag of eenzame opsluiting.De opvoedingstaak werd uitbesteed aan de kerken, zoals de Rooms-Katholieke Kerk, de Canadese Anglicaanse Kerk en de Presbyteriaanse Kerk. „Jongeren die hun eigen taal spraken, werden niet alleen gestraft, er werd zeer minachtend gesproken over hun „achterlijke” cultuur. Verder werden zij onder dwang ’bekeerd’ tot het christelijk geloof. En tot overmaat van ramp werd een groot aantal van deze kwetsbare kinderen seksueel misbruikt. Dit is werkelijk een zwarte bladzijde in onze geschiedenis geweest”, aldus Sandwell.

Het gedwongen assimilatieprogramma begon in 1857 en werd officieel pas in 1986 beëindigd. Honderden zogeheten ”residential schools” werden gecreëerd, waar vele duizenden kinderen van Eskimo’s en indianen werden ondergebracht. Pas in 1990 kwam er vanuit indiaanse stammen, onder leiding van Phil Fontaine, leider van de Vereniging van Indiaanse Stamhoofden in de Canadese provincie Manitoba, een tegenbeweging op gang. Een jaar later werd een officiële commissie ingesteld die de zaak zou onderzoeken.

„De overheid zag haar verantwoordelijkheid in en was van het begin af aan bereid om te praten over vormen van schadevergoeding voor de getroffen groep. Niet onterecht, wanneer je bedenkt dat het aantal zelfmoorden onder indianen twee tot drie maal zo hoog is als onder de blanke bevolking. Niet dat je zulk leed met geld kunt afkopen, maar het was voor veel indianen al heel wat dat de regering duidelijk haar verantwoordelijkheid nam, ook al is dit programma natuurlijk lang voor onze tijd van start gegaan”, aldus de Canadese minister van Indiaanse en Eskimozaken, Chuck Strahl.

Woensdag verschijnt premier Stephen Harper voor het Canadese parlement om officieel verontschuldigingen aan te bieden aan Canada’s oorspronkelijke bewoners. „Dat is een groot gebaar van Harper als vertegenwoordiger van een bevolkingsgroep die mij, net als vele andere indiaanse jongeren, bij m’n ouders weghaalde. Mijn grootvader, die zich hiertegen verzette, werd zelfs bedreigd met gevangenisstraf als hij z’n verzet niet opgaf”, aldus Ted Quewezance. Hij is directeur van de organisatie National Residential School Survivor’s Society, die zich inzet voor hulp aan mensen die via gedwongen assimilatie vervreemd raakten van hun stam, hun familie en hun cultuur.

„Het was niet alleen de eenzaamheid, de gedwongen kerstening, maar ook de manier waarop deze jongeren vaak behandeld werden. Alsof zij een minderwaardig soort mensen vormden”, aldus Quewezance. De geschiedenis van Canada’s indianen en Eskimo’s is te vergelijken met die van de indianen in de Verenigde Staten. „Die werden grotendeels uitgeroeid en het restant werd in reservaten gestopt, waar velen nu nog leven. Wat dat betreft waren de Canadezen misschien iets humaner. Maar de arrogantie van het gedwongen assimilatieprogramma was nauwelijks minder dan de arrogantie waarmee de Amerikaanse indianen werden behandeld.”

Voor professor Sandwell is de affaire niet vergeven en vergeten met de verontschuldigingen die premier Harper woensdag aanbiedt. „Het is goed dat het gebeurt en het is ook goed dat mensen compensatie wordt aangeboden. Maar er is nog een lange weg te gaan voordat onze Europees georiënteerde maatschappij onze indianen- en Eskimoculturen voor vol aanziet. Dat is het streven van velen, ook al beseft men hoe moeilijk dat is in een cultuur die zo gedomineerd wordt door economische prioriteiten waaraan Canada’s oorspronkelijke bewoners zich moeilijk kunnen aanpassen”, meent professor Sandwell.