Buurland Mozambique heeft speciale bussen ingezet om zijn landgenoten veilig naar huis te brengen, berichtte de BBC donderdag. Meer dan 10.000 Mozambikanen hebben inmiddels van die mogelijkheid gebruikgemaakt.Een correspondente van de BBC zag chaotische taferelen en knokpartijen bij een politiebureau in Johannesburg, waar Mozambikanen met elkaar op de vuist gingen voor een plaats in de bus. Circa 8 van de 42 gedode immigranten, vluchtelingen en gastarbeiders komen uit Mozambique.

Ook enkele Zimbabwanen gaan naar huis. Ze geven de voorkeur aan de politieke en economische instabiliteit in eigen land om niet achternagezeten worden door groepen gewapende Zuid-Afrikanen. „Ik heb een dochtertje thuis. Ik wil haar graag zien opgroeien”, aldus een 24-jarige Zimbabwaan.

In de nacht van woensdag op donderdag is in Zuid-Afrika weer op grote schaal geweld gebruikt tegen immigranten uit omringende Afrikaanse landen. Door de komst van het leger bleef het in Johannesburg vrij rustig. Het geweld breidde zich echter uit naar andere plaatsen, zoals de oostelijke havenstad Durban.

Het leger heeft donderdag invallen uitgevoerd in Johannesburg, met als doel een einde te maken aan het geweld. In samenwerking met agenten arresteerde het leger 28 mensen. Drugs, vuurwapens en gestolen goederen werden in beslag genomen bij de invallen in drie sloppenwijken waar in het weekend veel geweld plaatshad. Het is de eerste keer sinds het einde van de apartheid in 1994 dat dit is gebeurd.

In Secunda gingen twee bussen gingen in vlammen op. Winkels van Somaliërs werden geplunderd en meer dan honderd mensen sloegen op de vlucht. Door de geweldsuitbarsting van de afgelopen dagen zijn naast de 42 doden ook honderden gewonden gevallen. Circa 30.000 mensen zijn verdreven en ongeveer 16.000 immigranten, gastarbeiders en vluchtelingen uit Afrikaanse landen hebben hun toevlucht gezocht tot politiebureaus, kerken en andere gemeenschapscentra.

De Keniaanse regering heeft laten weten bereid te zijn uit voorzorg bedreigde Kenianen te evacueren. In Zuid-Afrika wonen ruim 20.000 Kenianen.

Zuid-Afrika is bezorgd over deze geweldsuitbarsting. Ze zou de economie en het toerisme kunnen schaden. Ook is er angst voor represailles tegen Zuid-Afrikanen die in andere Afrikaanse landen wonen.

Volgens Kgalema Motlanthe, secretaris-generaal van regeringspartij ANC, kunnen veel immigranten banen vinden in Zuid-Afrika omdat zij betere kwalificaties hebben dan zwarte Zuid-Afrikanen van wie de opleiding door het apartheidsbewind is verstoord. Arme Zuid-Afrikanen verwijten de buitenlanders dat zij hun banen en huizen inpikken.

De Zimbabwaanse oppositieleider Morgan Tsvangirai heeft donderdag in een politiebureau in Johannesburg een menigte van bijna duizend bange landgenoten toegesproken. „We zijn geschokt door jullie lijden”, aldus Tsvangirai. „We weten dat jullie het land niet uit eigen wil hebben verlaten, maar wegens de toestand thuis.” Zeker 3 miljoen Zimbabwanen zijn naar buurland Zuid-Afrika gevlucht wegens de politieke instabiliteit en armoede in eigen land.