„Geen christelijk geloof zonder Schepper”
„Er staat veel op het spel. Als ds. Klaas Hendrikse gelijk heeft, dan is het geloof in God, de Schepper, van de baan.”
Dat zei prof. dr. Jan Muis, hoogleraar systematische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) te Utrecht, vrijdag tijdens de studiedag ”Groter dan ons hart. Spreken over God in een tijd van ietsisme”.De dag was georganiseerd door de PThU en werd gehouden op Hydepark te Doorn. De goedbezochte bijeenkomst vond plaats naar aanleiding van de commotie die ontstond na het verschijnen van het boek van ds. Klaas Hendrikse, ”Geloven in een God die niet bestaat: Manifest van een atheïstische dominee”.
In zijn openingswoord zei dagvoorzitter dr. H. de Leede, rector van het seminarium van de PThU, dat met het eventueel afkraken van het boek van Hendrikse de kwestie zelf niet van de baan is. „De vragen die de Middelburgse predikant stelt leven zowel in de kerk als in de breedte van de maatschappij.” Synodepreses ds. G. de Fijter had tegen hem gezegd dat het goed is dat deze vragen op gepaste afstand van de synode aan de orde komen.
Prof. Muis, die de eerste lezing hield, zei dat Hendrikse het woord ”god” gebruikt voor een buitengewone ervaring. „Als je je overgeeft aan een god van wie je gelooft dat hij niet wérkelijk is, dan geef je je over aan een illusie. Je kunt niet christelijk geloven zonder het geloof in God als Schepper. Ds. Hendrikse vraagt om de belijdenis van God als Schepper van hemel en aarde in te trekken. Dat lijkt me te veel gevraagd.”
Hij noemde het geloof in God als Schepper een sprong boven de werkelijkheid. „Het geloof in de Schepper is niet aannemelijk te maken, maar ik kan het niet missen om in vertrouwen te kunnen leven.” Volgens hem hebben de natuurwetenschappen een te grote plaats ingenomen in een gesloten wereld, al moeten ze, zo voegde hij eraan toe, wel een plaats hebben.
Dr. Rick Benjamins, predikant te Heemskerk, pleitte voor een zachter beeld van God dan die als Schepper. „Er is iets dat niet kan worden gekend en dat door beelden en woorden heen kan schijnen: God.”
Tijdens de discussie zei ds. Benjamins dat de notie van de Schepper er wel is, „maar ik kom niet verder dan dat ik weer ongedaan maak wat ik zeg. Een Schepper is me toch te veel.”
Over het persoonsbegrip voor God heeft hij dezelfde postmoderne ideeën. „We wenden ons in vroomheid tot ”Gij”, terwijl we weten dat God geen persoon is.”
Het boek van Hendrikse vindt hij slordig, gemakzuchtig en ergerniswekkend. Hij noemde het verhaal van Hendrikse „krampachtig, omdat hij het bestaan van God ontkent en toch blijft vasthouden aan zijn eigen godsbeelden in plaats van zich te ontledigen en nieuwe te zoeken.”
Dr. Henri Veldhuis, predikant te Culemborg, vindt het boek van Hendrikse „ronduit een slecht boek dat al die aandacht niet verdient. Het boek is niet integer. Hendrikse heeft zelf meer dan eens verteld dat hij in zijn ambtsbelofte en kennismakingsgesprek met de kerkenraad niet eerlijk is geweest. Hij werd predikant in een kerk waarvan hij geloof en belijdenis op kernpunten niet kon delen.”
Dr. Veldhuis vindt Hendrikses kennis van de theologie- en kerkgeschiedenis beneden alle peil.
De Culemborgse predikant pleitte ervoor om de grote denkers van de klassieke theologie opnieuw te gaan bestuderen. „Het is nodig hen veel meer krediet te geven en te ontdekken hoe fundamenteel, genuanceerd en wetenschappelijk zij hebben nagedacht over God. Hun godsbeeld had en heeft niets te maken met het godsbeeld waar Klaas Hendrikse zo tegen te hoop loopt.”
Met zijn kritiek bedoelde hij niet dat de kerk Hendrikse dan maar moet wegsturen. „De pluriformiteit van de PKN is een groot goed, waarbij we elkaar altijd eerst aanspreken op veronderstelde integriteit en gedeeld geloof.”
Prof. dr. Palmyre Oomen, hoogleraar wijsbegeerte aan de Radboud Universiteit te Nijmegen, stelde dat God een realiteit is. Ze wil het bestaan van God voluit aanvaarden. Tegelijkertijd ziet de rooms-katholieke hoogleraar geen reden voor de kerk om afscheid te nemen van Hendrikse. „Wat staat er veel behartigenswaardigs in het boek. Behoud die man toch alsjeblieft voor de kerk. Dwarse geluiden zijn onmisbaar.”